ସୋନାଲ ମାନସିଂହ

ଭାରତୀୟ ଓଡ଼ିଶୀ ଓ ଭାରତନାଟ୍ୟମ ନୃତ୍ୟଗୁରୁ


ସୋନାଲ ମାନସିଂହ (ଜନ୍ମ : ୩୦ ଅପ୍ରେଲ ୧୯୪୪) ଜଣେ ଓଡ଼ିଶୀଭାରତନାଟ୍ୟମ ନୃତ୍ୟଶିଳ୍ପୀ ଓ ଗୁରୁ । ସେ ରାଷ୍ଟ୍ରପତିଙ୍କଦ୍ୱାରା ରାଜ୍ୟ ସଭାକୁ ସାଂସଦ ଭାବରେ ମନୋନୀତ ହୋଇଥିଲେ ।

ସୋନାଲ ମାନସିଂ
ସୋନାଲ ମାନସିଂ ଦିଲ୍ଲୀରେ ନୃତ୍ୟ ପରିବେଷଣ କରୁଥିବା ସମୟରେ
Background information
ଜନ୍ମ ସମୟରେ ନାମସୋନାଲ ପକୱାସ
ଜନ୍ମ (1942-04-30) ୩୦ ଅପ୍ରେଲ ୧୯୪୨ (ବୟସ ୮୧)
ମୁମ୍ବାଇ
ଜନ୍ମସ୍ଥାନଭାରତ
ଶୈଳୀଓଡ଼ିଶୀ, ଭାରତନାଟ୍ୟମ
ପେଷାନୃତ୍ୟଶିଳ୍ପୀ, ନୃତ୍ୟଗୁରୁ, ରାଜ୍ୟସଭା ସାଂସଦ
କାର୍ଯ୍ୟକାଳ୧୯୬୧ରୁ–ବର୍ତ୍ତମାନ, ରାଜ୍ୟସଭାରେ ୧୪ ଜୁଲାଇ ୨୦୧୮ରୁ
ୱେବସାଇଟୱେବସାଇଟ

ପ୍ରାରମ୍ଭିକ ଜୀବନ ସମ୍ପାଦନା

ସୋନାଲ ମୁମ୍ବାଇରେ ଜନ୍ମଗ୍ରହଣ କରିଥିଲେ । ତାଙ୍କ ପିତାଙ୍କ ନାମ ଅରବିନ୍ଦ ପକୱାସ ଓ ମାତାଙ୍କ ନାମ ପୂର୍ଣ୍ଣିମା ଥିଲା । ଅରବିନ୍ଦ ଓ ପୂର୍ଣ୍ଣିମାଙ୍କର ତିନିଟି ସନ୍ତାନ ମଧ୍ୟରୁ ସୋନାଲ ମଝିଆ ଥିଲେ । ପୂର୍ଣ୍ଣିମା ଗୁଜରାଟର ଜଣେ ସମାଜସେବୀ ଓ ସେ ୨୦୦୪ ମସିହାରେ ପଦ୍ମ ଭୂଷଣ ପୁରସ୍କାର ପାଇଥିଲେ । ତାଙ୍କ ଅଜା ମଙ୍ଗଳ ଦାସ ପକୱାସ ଜଣେ ସ୍ୱାଧୀନତା ସଂଗ୍ରାମୀ ଥିଲେ ଓ ଭାରତର ପ୍ରଥମ ପାଞ୍ଚଜଣ ରାଜ୍ୟପାଳଙ୍କ ମଧ୍ୟରୁ ଜଣେ ଥିଲେ । ତାଙ୍କ ଘରେ ସଙ୍ଗୀତ ଓ ସଂସ୍କୃତିର ପରିବେଶ ଥିଲା ଓ ସେ ନିଜ ଘରେ "ବଡେ ଗୁଲାମ ଅଲ୍ଲୀ ଖାନ", ଏମ ଏସ ଶୁଭଲକ୍ଷ୍ମୀ, ବିସମିହ୍ଲା ଖାଁ ଓ ରୁକ୍ମଣୀ ଦେବୀ ଆଦିଙ୍କୁ କଳା ପ୍ରଦର୍ଶନ କରିବା ଦେଖୁଥିଲେ ।

୪ ବର୍ଷ ବୟସରେ ସୋନାଲ ତାଙ୍କ ବଡ଼ ଭଉଣୀଙ୍କ ସହିତ ନାଗପୁରଠାରେ ମଣିପୁରୀ ନୃତ୍ୟ ଶିକ୍ଷା ଆରମ୍ଭ କରିଥିଲେ । ୭ ବର୍ଷ ବୟସରେ "ପାଣ୍ଡାନାଲୁରୁ ନୃତ୍ୟାଳୟର" 'କୁମାର ଜୟକର' ଆଦି ବିଭିନ୍ନ ଗୁରୁଙ୍କଠାରୁ ଭାରତନାଟ୍ୟମ ଶିକ୍ଷା କରିଥିଲେ ।

ସଂସ୍କୃତ ଭାଷାରେ ସେ ପ୍ରବୀଣ ଓ କୋବିଦ ପରୀକ୍ଷାରେ 'ଭାରତୀୟ ବିଦ୍ୟା ଭବନ'ରୁ ଉତ୍ତୀର୍ଣ୍ଣ ହୋଇଥିଲେ । 'ଜର୍ମାନ ସଂସ୍କୃତି' ଉପରେ ସେ ମୁମ୍ବାଇର ଏଲଫିନଷ୍ଟୋନ କଲେଜରୁ ସ୍ନାତକ ସମ୍ପୂର୍ଣ୍ଣ କରିଥିଲେ ।

୧୮ ବର୍ଷ ବୟସରେ ସେ ନିଜ ପରିବାରର ଇଚ୍ଛା ବିରୁଦ୍ଧରେ ବେଙ୍ଗାଳୁରୁ ଯାଇ ପ୍ରଫେସର ୟୁ.ଏସ. କ୍ରୀଷ୍ଣା ରାଓ ଓ ଚନ୍ଦ୍ରଭାଗା ଦେବୀଙ୍କଠାରୁ ଭାରତନାଟ୍ୟମ ଶିକ୍ଷା କରିଥିଲେ । ସେ ମ୍ୟାଲାପୁରୁ ଗୌରୀ ଆମ୍ମାଲଙ୍କଠାରୁ ଅଭିନୟ ଓ ୧୯୬୫ ମସିହାରେ ଗୁରୁ କେଳୁଚରଣ ମହାପାତ୍ରଙ୍କଠାରୁ ଓଡ଼ିଶୀ ଶିକ୍ଷାଗ୍ରହଣ କରିଥିଲେ ।

ସୋନାଲ, ନିଜର ପ୍ରଥମ ମଞ୍ଚ ପ୍ରଦର୍ଶନରେ ଲଳିତ ମାନସିଂହଙ୍କୁ ଭେଟିଥିଲେ ଓ କ୍ରମେ ୧୯୬୫ ମସିହାରେ ତାଙ୍କୁ ବିବାହ କରିଥିଲେ । କିନ୍ତୁ ତାଙ୍କର ବିବାହ ବିଚ୍ଛେଦ ଘଟିଥିଲା ।[୧] ପରେ ସେ ଜର୍ଜ ଲେଞ୍ଚରଙ୍କୁ ବିବାହ କରିଥିଲେ ଓ ତାହା ମଧ୍ୟ ବିବାହ ବିଚ୍ଛେଦରେ ପରିଣତ ହୋଇଥିଲା । ତାଙ୍କ ପ୍ରଥମ ଶ୍ୱଶୁରୁ ମାୟାଧର ମାନସିଂହ, ସୋନାଲଙ୍କୁ ଗୁରୁ କେଳୁଚରଣଙ୍କ ସହ ପରିଚିତ କରେଇଥିଲେ ।[୨] ଜର୍ମାନୀରେ ସୋନାଲ ଏକ ବଡ଼ ଦୁର୍ଘଟଣାର ସମ୍ମୁଖୀନ ହୋଇଥିଲେ । ଡାକ୍ତରମାନେ କହିଥିଲେ ସେ ଦୁର୍ଘଟଣା ଯୋଗୁ କେବେ ବି ନୃତ୍ୟ କରିପାରିବେ ନାହିଁ । କିନ୍ତୁ, ସେ ନୃତ୍ୟକୁ ପ୍ରତ୍ୟାବର୍ତ୍ତନ କରିଥିଲେ ।[୩]

ବୃତିଗତ ଜୀବନ ସମ୍ପାଦନା

୧୯୬୨ ମସିହାରେ ସୋନାଲ ବୃତିଗତ ନୃତ୍ୟଶିଳ୍ପୀ ଭାବରେ କାର୍ଯ୍ୟ ଆରମ୍ଭ କରିଥିଲେ । ମୁମ୍ବାଇଠାରେ ତାଙ୍କ "ଅରଙ୍ଗେତ୍ରମ" ( ପ୍ରଥମ ମଞ୍ଚ ପ୍ରବେଶ ) ହୋଇଥିଲା । ୧୯୭୭ ମସିହାରେ ସେ ଦିଲ୍ଲୀରେ "ସେଣ୍ଟର ଫର ଇଣ୍ଡିଆନ କ୍ଲାସିକାଲ ଡାନ୍ସେସ" ସ୍ଥାପନା କରିଥିଲେ ।[୪][୫]

ସେ ସାରା ବିଶ୍ୱର ଅନେକ ଦେଶରେ ନୃତ୍ୟ ପରିବେଷଣ କରିଛନ୍ତି ଓ ଅନେକ ପୁରସ୍କାର ମଧ୍ୟ ଜିତିଛନ୍ତି ।

  • ପଦ୍ମ ଭୂଷଣ (୧୯୯୨)
  • କେନ୍ଦ୍ର ସଙ୍ଗୀତ ନାଟକ ଏକାଡେମୀ ପୁରସ୍କାର (୧୯୮୭)
  • ପଦ୍ମ ବିଭୂଷଣ (୨୦୦୩, ସେ ଏହି ପୁରସ୍କାର ପାଇଥିବା ଦ୍ୱିତୀୟ ମହିଳା)
  • ବାଳସରସ୍ୱତୀ
  • କାଳିଦାସ ସମ୍ମାନ (୨୦୦୬ ମଧ୍ୟପ୍ରଦେଶ ସରକାରଙ୍କଦ୍ୱାରା ପ୍ରଦତ୍ତ)
  • ଡକ୍ଟର ଅଫ ସାଇନ୍ସ (୨୦୦୭, ଜି ବି ପନ୍ତ ବିଶ୍ୱବିଦ୍ୟାଳୟ, ଉତ୍ତରାଖଣ୍ଡ)
  • ଡକ୍ଟର ଅଫ ଲିଟରେଚର (ସମ୍ବଲପୁର ବିଶ୍ବବିଦ୍ୟାଳୟ)

ସୋନାଲଙ୍କର ନୃତ୍ୟଶିଳ୍ପୀ ଭାବରେ ୪୦ ବର୍ଷ ପୂର୍ତ୍ତୀ ଅବସରରେ, ୨୦୦୨ ମସିହାରେ "ପ୍ରକାଶ ଝା" ତାଙ୍କ ଉପରେ "ସୋନାଲ" ନାମରେ ଏକ ବୃତଚିତ୍ର ନିର୍ମାଣ କରିଥିଲେ ।[୪] ଏହି ଚଳଚ୍ଚିତ୍ର ଜାତୀୟ ଚଳଚ୍ଚିତ୍ର ପୁରସ୍କାର ଲାଭ କରିଥିଲା ।

ନୃତ୍ୟ ନିର୍ଦ୍ଦେଶନା ସମ୍ପାଦନା

  • ଇନ୍ଦ୍ରଧନୁଷ
  • ମାନବତା
  • ମେରା ଭାରତ
  • ଦ୍ରୌପଦୀ
  • ଗୀତ ଗୋବିନ୍ଦ
  • ସବରସ
  • ଚତୁରଙ୍ଗ
  • ପଞ୍ଚକନ୍ୟା
  • ଦେବୀ ଦୁର୍ଗା
  • ଆତ୍ମୟନ[୬]
  • ସମନ୍ୱୟ

ଉଦ୍ଧୃତି ସମ୍ପାଦନା

  • "ଜଣେ ନୃତ୍ୟଶିଳ୍ପୀ, କେବଳ ଜଣେ ନୃତ୍ୟଶିଳ୍ପୀ ନୁହେଁ । ସେ ପରିବେଶର ଅଂଶବିଶେଷ । ସେ ଶୂନ୍ୟରେ ବସବାସ କରେ ନାହିଁ । ସମାଜ ଓ ଆଖାପାଖର ଘଟଣାପ୍ରବାହ ସମସ୍ତଙ୍କ ଉପରେ ପ୍ରଭାବ ପକେଇଥାଏ, ବିଶେଷକରି କଳାକାରମାନଙ୍କ ଉପରେ । କଳାକାରଟି ଜଦି ଆଖପାଖର ସମାଜ ଓ ଘରଣାବଳୀକୁ ପ୍ରତିବିମ୍ବିତ ନକରେ, ତେବେ ସେ ଗତିହିନ ହୋଇପଡେ ।"[୭]
  • "ରାଧା ଜଣେ ବିଶାଳ ଉପମା ହେଲେ ମଧ୍ୟ, ସେ ପ୍ରେମର ଅବତାର । ପ୍ରେମ ବିନା କୌଣସି ସୃଷ୍ଟି ନାହିଁ । ଆମ ପୁରୁଷ-ପ୍ରଧାନ ପୁରାଣରେ କୃଷ୍ଣ ରାଧାଙ୍କ ପାଦତଳେ ପ୍ରେମଭିକ୍ଷା କରିବା ଏକ ଅସାମାନ୍ୟ କଥା । ଗୀତ ଗୋବିନ୍ଦରେ ଲେଖା ଯାଇଥିବା ସୁନ୍ଦର କବିତା, ଗଭିର ଆଧ୍ୟାତ୍ମିକ ଚେତନା ଜାଗ୍ରତ କରିଥାଏ ।

ରଚନାବଳୀ ସମ୍ପାଦନା

  • The Penguin Book of Indian Dance by Sonal Mansingh, Penguin Books Australia. ISBN 0-14-013921-4.
  • Classical Dances by Sonal Mansingh, Avinash Pasricha, Varsha Das. 2007, Wisdom Publications. ISBN 81-8328-067-6ISBN 81-8328-067-6.
  • Draupadi, by Sonal Mansingh; Museum Society of Bombay, 1994.

ଅଧିକ ପଠନ ସମ୍ପାଦନା

  • Sonal Mansingh Contribution to Odissi Dance by Jiwan Pani. 1992, Centre for Indian Classical Dances. ISBN 81-7304-002-8ISBN 81-7304-002-8.
  • Bharata Natyam: Indian Classical Dance Art, by Sunil Kothari. MARG Publications, 1979. Page 169-170.

ଆଧାର ସମ୍ପାଦନା

  1. "The art of diplomacy". The Indian Express. 31 Oct 1999. Retrieved 29 May 2012.
  2. "Her dance of life". www.telegraphindia.com. telegraph. Retrieved 11 March 2020.
  3. "Sonal Mansingh: The dance of life Read more at: timesofindia.indiatimes.com/articleshow/273843.cms?utm_source=contentofinterest&utm_medium=text&utm_campaign=cppst". timesofindia.indiatimes.com. times of india. Retrieved 11 March 2020.
  4. ୪.୦ ୪.୧ Biography Archived 2009-07-28 at the Wayback Machine. Official website.
  5. Sonal Mansingh Archived 2011-07-18 at the Wayback Machine.
  6. Legends of India Archived 2008-04-16 at the Wayback Machine.
  7. Sonal Mansingh Archived 2008-05-09 at the Wayback Machine. www.artindia.net.

ବାହାର ଆଧାର ସମ୍ପାଦନା