ରଣପା ଚଢ଼େଇ
ରଣପା ଚଢ଼େଇ ବା ଟିହାଲି ପକ୍ଷୀ (ଇଂରାଜୀରେ black-winged stilt, ଜୀବବିଜ୍ଞାନ ନାମ Himantopus himantopus) ଲମ୍ବା ଗୋଡ଼ବିଶିଷ୍ଟ ପକ୍ଷୀ ପ୍ରଜାତି ଯେଉଁମାନେ ଜଳାଶୟମାନଙ୍କ ନିକଟରେ ବିଚରଣ କରିଥାନ୍ତି । ଏମାନେ ଏଭୋସେଟ୍ ଓ ଷ୍ଟିଲ୍ଟ୍ ପରିବାରର ପକ୍ଷୀ । ପୂର୍ବେ ହିମାଣ୍ଟୋପସ୍ ହିମାଣ୍ଟୋପସ୍ (H. himantopus) ବୈଜ୍ଞାନିକ ନାମ ସବୁ ପ୍ରକାରର ରଣପା ପକ୍ଷୀଙ୍କୁ ସାମୁହିକ ଭାବେ ବୁଝାଉଥିଲା । କିନ୍ତୁ ବର୍ତ୍ତମାନ ଏହି ବୈଜ୍ଞାନିକ ନାମ ୟୁରୋ-ସାଇବେରୀୟ ଏବଂ ଆଫ୍ରିକାରେ ବ୍ୟାପ୍ତ ରଣପା ପକ୍ଷୀ ପ୍ରଜାତିକୁ ବୁଝାଉଛି । ଏହି ଅଞ୍ଚଳର ରଣପା ପକ୍ଷୀମାନଙ୍କୁ ପୂର୍ବେ ହିମାଣ୍ଟୋପସ୍ ହିମାଣ୍ଟୋପସ୍ର ମୁଖ୍ୟ ଉପପ୍ରଜାତି ଭାବେ ଅଭିହିତ କରାଯାଉଥିଲା । ହିମାଣ୍ଟୋପସ୍ ନାମଟିର ଉତ୍ସ ଗ୍ରୀକ୍ ଭାଷାରୁ । ଏହାର ଗ୍ରୀକ୍ ଅର୍ଥ ହେଉଛି "ଫିତା ଗୋଡ଼" ବା "ଦଉଡ଼ି ଗୋଡ଼" ।[୨] ବର୍ତ୍ତମାନ ଅଧିକାଂଶ ଲେଖାରେ ଏହି ପକ୍ଷୀର ୨-୪ଟି ପ୍ରଜାତି ଚିହ୍ନଟ ହୋଇଥିବା କୁହାଯାଇଛି ।[୩][୪][୫][୬][୭][୮] ରଣପା ନାଚରେ ବ୍ୟବହୃତ ଲମ୍ବା ବାଉଁଶ ପରି ଗୋଡ଼ ହୋଇଥିବାରୁ ଏହାର ଓଡ଼ିଆ ନାମ ରଣପା ଚଢ଼େଇ ।
| ରଣପା ଚଢ଼େଇ | |
|---|---|
.jpg)
| |
| ଦକ୍ଷିଣ ଆଫ୍ରିକାର ଏକ ରଣପା ଚଢ଼େଇ (ହିମାଣ୍ଟୋପସ୍ ହିମାଣ୍ଟୋପସ୍ ମେରିଡିଓନାଲିସ୍ ଉପପ୍ରଜାତି) | |
| |
| ଭାରତର ତେଲେଙ୍ଗାନା ରାଜ୍ୟର ଅମୀନପୁର ହ୍ରଦରେ ଏକ ରଣପା ଚଢ଼େଇ | |
ବିଜ୍ଞାନଭିତ୍ତିକ ଶ୍ରେଣୀବିଭାଗ 
| |
| ସାମ୍ରାଜ୍ୟ: | ପ୍ରାଣୀ ସାମ୍ରାଜ୍ୟ |
| ଗୋଷ୍ଠୀ: | ବାଇଲାଟେରିଆ |
| ପର୍ବ: | କୋର୍ଡାଟା |
| ଶ୍ରେଣୀ: | ଏଭସ |
| Order: | Charadriiformes |
| Family: | Recurvirostridae |
| Genus: | Himantopus |
| ଜାତି: | H. himantopus |
| ବାଇନୋମିଆଲ ନାମ | |
| Himantopus himantopus କାର୍ଲ୍ ଲିନାୟସ୍, ୧୭୫୮
| |
| |
| ରଣପା ଚଢ଼େଇଙ୍କ ଭୌଗୋଳିକ ବ୍ୟାପ୍ତି ପ୍ରଜନନରତ ନିବାସୀ ପ୍ରବାସୀ ପ୍ରଜନନରହିତ | |
| Synonyms | |
| |
ବିବରଣୀ ସମ୍ପାଦନା
ପ୍ରାପ୍ତବୟସ୍କ ପକ୍ଷୀମାନେ ୩୩-୩୬ ସେଣ୍ଟିମିଟର (୧୩-୧୪ ଇଞ୍ଚ) ଲମ୍ବା ହୋଇଥାନ୍ତି । ରଣପା ଚଢ଼େଇଙ୍କ ଗୋଡ଼ ଲମ୍ବା ଓ ଗୋଲାପୀ ରଙ୍ଗର । ଏମାନଙ୍କ ଥଣ୍ଟ ପତଳା, ଲମ୍ବା ଓ କଳା ରଙ୍ଗର ହୋଇଥାଏ । ଥଣ୍ଟର ଉପର ପଟ କଳା ଓ ତଳ ପଟ ଧଳା ରଙ୍ଗର । ଏମାନଙ୍କ ମୁଣ୍ଡ ଓ ବେକ ଧଳା ରଙ୍ଗର । ବିଭିନ୍ନ ପକ୍ଷୀଙ୍କ ବେକରେ ରହିଥିବା କଳା ଦାଗରେ ଭିନ୍ନତା ଦେଖାଦେଇପାରେ । ଅଣ୍ଡିରା ପକ୍ଷୀଙ୍କ ପିଠି ଈଷତ୍ ସବୁଜ ମିଶା କଳା ରଙ୍ଗର ଏବଂ ମାଈ ପକ୍ଷୀଙ୍କ ପିଠି ମାଟିଆ ରଙ୍ଗର ଏବଂ ଡେଣାର ପର କଳା । କିଛି ସ୍ଥାନରେ ଅଣ୍ଡିରା ରଣପା ପକ୍ଷୀଙ୍କ ମୁଣ୍ଡ ଶୀତ ଋତୁରେ ଅଧିକ ଧଳା ଓ ଗ୍ରୀଷ୍ମ ଋତୁରେ ଅଧିକ କଳା ଦେଖାଯାଏ । ଏହି ସବୁ ସ୍ଥାନରେ ମାଈ ଚଢ଼େଇଙ୍କ ମୁଣ୍ଡ ଓ ବେକର ରଙ୍ଗ ବର୍ଷ ସାରା ଅଧିକାଂଶରେ କଳା ଦେଖାଯାଏ । ଏହାର କାରଣ ଅଜଣା, କିନ୍ତୁ ସାଧାରଣତଃ ଶୀତ ଋତୁରେ ଅଣ୍ଡିରା ଚଢ଼େଇଙ୍କ ମୁଣ୍ଡର ପର ଅଧିକ ଧଳା ଦିଶେ ।
ଅପରିପକ୍ୱ ବୟସରେ ରଣପା ପକ୍ଷୀମାନେ ପାଉଁଶିଆ ରଙ୍ଗର ଦେଖାଯାନ୍ତି ଓ ସେମାନଙ୍କ ଡେଣାରେ ବାଲୁକା ରାଶି ପରି ଛାପ ରହିଥାଏ ।
ବର୍ଗୀକରଣ ସମ୍ପାଦନା
ରଣପା ଚଢ଼େଇଙ୍କ ବର୍ଗୀକରଣକୁ ନେଇ ବର୍ତ୍ତମାନ ସୁଦ୍ଧା କିଛି ଅସହମତି ରହିଛି । ବିଭିନ୍ନ ପ୍ରକାରର ୫ଟି ଜାତି ମଧ୍ୟରୁ ଏହା ଅନ୍ୟତମ । ପୂର୍ବେ ସମସ୍ତ ୫ ପ୍ରଜାତିଙ୍କୁ ହିମାଣ୍ଟୋପସ୍ ହିମାଣ୍ଟୋପସ୍ର ଉପପ୍ରଜାତି ବୋଲି ଅଭିହିତ କରାଯାଉଥିଲା । ହିମାଣ୍ଟୋପସ୍ ହିମାଣ୍ଟୋପସ୍ ମୋଟାମୋଟି ବର୍ଗରେ ୫ରୁ ୭ଟି ଉପପ୍ରଜାତି ରହିଛନ୍ତି । ଏହାକୁ ଇଂରାଜୀରେ କମନ୍ ଷ୍ଟିଲ୍ଟ୍ (common stilt) ବୋଲି ମଧ୍ୟ କୁହାଯାଏ । ଏହି ଦୃଷ୍ଟିରୁ ବ୍ଲାକ୍ ୱିଂଗ୍ଡ୍ ଷ୍ଟିଲ୍ଟ୍ (black-winged stilt) ହିମାଣ୍ଟୋପସ୍ ହିମାଣ୍ଟୋପସ୍ର ଏକ ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ବର୍ଗ ବୋଲି କୁହାଯିବ । ଉକ୍ତ ରଣପା ପକ୍ଷୀର ଦୁଇ ଉପପ୍ରଜାତି ହି. ହି. ହିମାଣ୍ଟୋପସ୍ ଏବଂ ହି. ହି. ମେରିଡିଓନାଲିସ୍ ଯଥାକ୍ରମେ ଉତ୍ତର ୟୁରୋ-ଆଫ୍ରୋ-ଏସୀୟ ଅଞ୍ଚଳରେ ଏବଂ କ୍ରାନ୍ତୀୟ ଆଫ୍ରିକାରେ ବସବାସ କରିଥାନ୍ତି ।[୯]
ପରିସଂସ୍ଥା ଓ ସଂରକ୍ଷଣ ସ୍ଥିତି ସମ୍ପାଦନା
ଅଗଭୀର ହ୍ରଦ, ପୋଖରୀ, ଗାଡ଼ିଆ ଏବଂ ସନ୍ତସନ୍ତିଆ ଅଞ୍ଚଳ ଏହି ପକ୍ଷୀଙ୍କ ପ୍ରଜନନ କ୍ଷେତ୍ର । ଶୀତ ଦେଶର ରଣପା ଚଢ଼େଇମାନେ ଶୀତ ଦିନରେ ସମୁଦ୍ର ଉପକୂଳକୁ ପ୍ରବାସ ପାଇଁ ଚାଲିଯାନ୍ତି । ଉଷ୍ମ ଜଳବାୟୁ ଅଞ୍ଚଳର ରଣପା ପକ୍ଷୀ ପ୍ରାୟ ପ୍ରବାସ କରନ୍ତି ନାହିଁ କିମ୍ବା ଅଳ୍ପ ଦୂରତା ମଧ୍ୟରେ ପ୍ରବାସ କରନ୍ତି । ଉତ୍ତର ୟୁରୋପରେ ରଣପା ଚଢ଼େଇ ବସନ୍ତ ଋତୁରେ ନିଜ ପରିବାସରୁ ଆହୁରି ଉତ୍ତରକୁ ଯାଉଥିବା ଓ ପ୍ରଜନନ କରୁଥିବା ଦେଖାଯାଇଛି । ବ୍ରିଟେନରେ ୧୯୮୭ରେ[୧୦] ଓ ୨୭ ବର୍ଷ ପରେ ୨୦୧୪ରେ[୧୧] ରଣପା ଚଢ଼େଇ ଯୁଗଳଙ୍କ ମିଳନ ଓ ପ୍ରଜନନ ବିଷୟ ଲିପିବଦ୍ଧ କରାଯାଇଥିଲା । ୨୦୧୭ରେ ଦକ୍ଷିଣ ଇଂଲଣ୍ଡରେ ୧୩ଟି ରଣପା ପକ୍ଷୀ ଶାବକ ଜନ୍ମ ହେବା ବିଷୟ ଉଲ୍ଲିଖିତ ହୋଇଛି ।[୧୨]
ଏହି ପକ୍ଷୀ ପାଣିରୁ କିମ୍ବା ବାଲିରୁ ନିଜର ଆହାର ଖୋଜି ଖାଇଥାଏ । ଏମାନେ ମୁଖ୍ୟତଃ ପୋକଯୋକ, ଗେଣ୍ଡା ଆଦି ଜୀବ ଖାଆନ୍ତି ।
ଜଳାଶୟ ନିକଟସ୍ଥ ଭୂମିରେ ଏକ ଉନ୍ମୁକ୍ତ ସ୍ଥାନରେ ଏମାନେ ନିଜର ବସା ତିଆରି କରନ୍ତି । ରଣପା ପକ୍ଷୀ ସଂଘବଦ୍ଧ ହୋଇ ଏବଂ ବେଳେବେଳେ ଅନ୍ୟ ପକ୍ଷୀଙ୍କ ସହ ମିଶି ରହିବା ଦେଖାଯାଏ ।
ରଣପା ପକ୍ଷୀ ପାଇଁ ଆଫ୍ରିକୀୟ-ୟୁରେସୀୟ ପ୍ରବାସୀ ଜଳପକ୍ଷୀ ସଂରକ୍ଷଣ ଚୁକ୍ତିର (Agreement on the Conservation of African-Eurasian Migratory Waterbirds) ନିୟମାବଳୀ ପ୍ରଯୁଜ୍ୟ ।
ଚିତ୍ର ଗ୍ୟାଲେରି ସମ୍ପାଦନା
-
ଭେନିସ୍, ଇଟାଲୀ -
ପର୍ଥ ଚିଡ଼ିଆଘର, ଅଷ୍ଟ୍ରେଲିଆ -
କାଜିଙ୍ଗା ଚ୍ୟାନେଲ୍, ଉଗାଣ୍ଡା -
କିଶୋରାବସ୍ଥାରେ ରଣପା ପକ୍ଷୀ -
ଉଡ଼ୁଥିବା ରଣପା ଚଢ଼େଇ -
ଉଡ଼ୁଥିବା ରଣପା ଚଢ଼େଇ ଦଳ -
ପାଣିରେ ପଶିଥିବା ରଣପା ଚଢ଼େଇ (ପଶ୍ଚିମ ଭାରତ) -
ବସାଇ ଆର୍ଦ୍ରଭୂମିରେ (ଭାରତ) ଉଡ଼ୁଥିବା ରଣପା ପକ୍ଷୀ
_immature.jpg)
ଆଧାର ସମ୍ପାଦନା
- ↑ "Himantopus himantopus". 2016. 2016: e.T22727969A86541570. doi:10.2305/IUCN.UK.2016-3.RLTS.T22727969A86541570.en.
{{cite journal}}: Cite journal requires|journal=(help); Cite uses deprecated parameter|authors=(help) - ↑ Jobling, James (2010). Helm Dictionary of Scientific Bird Names. London: Helm. p. 191.
- ↑ BirdLife International (2008a). "Himantopus himantopus". Retrieved 2 January 2009.
{{cite journal}}: Cite journal requires|journal=(help); Invalid|ref=harv(help) - ↑ BirdLife International (2008b). "Himantopus leucocephalus". Retrieved 2 January 2009.
{{cite journal}}: Cite journal requires|journal=(help); Invalid|ref=harv(help) - ↑ BirdLife International (2008c). "Himantopus mexicanus". Retrieved 2 January 2009.
{{cite journal}}: Cite journal requires|journal=(help); Invalid|ref=harv(help) - ↑ "Species factsheet: Black-necked Stilt". BirdLife International (BLI). 2008d. Retrieved 24 September 2008.
- ↑ "Species factsheet: Black-winged Stilt". BirdLife International (BLI). 2008e. Retrieved 24 September 2008.
- ↑ "Species factsheet: White-headed Stilt". BirdLife International (BLI). 2008f. Retrieved 24 September 2008.
- ↑ "Black-winged Stilt Himantopus himantopus (Linnaeus, 1758)". Avibase. Denis Lepage. Retrieved 19 August 2017.
- ↑ Boyd, Bill (1987). "The Black-winged Stilts at Holme Norfolk Naturalists' Trust reserve". Twitching. 1 (6): 148–150.
- ↑ RSPB. "27-year first as rare black-winged stilt chicks hatch at RSPB reserves in southern England". RSPB Website. Retrieved 16 November 2015.
- ↑ "UK's rare black-winged stilt numbers soar". Countryfile Magazine. BBC. Archived from the original on 20 August 2017. Retrieved 20 August 2017.
ଆହୁରି ପଢ଼ନ୍ତୁ ସମ୍ପାଦନା
- Hayman, Peter; Marchant, John; Prater, Tony (1986). Shorebirds: an identification guide to the waders of the world. Boston: Houghton Mifflin. ISBN 0-395-60237-8.
ଅନ୍ୟାନ୍ୟ ଲିଂକ୍ ସମ୍ପାଦନା
