|
[[File:Iron lamp.jpg|thumb|ଲୌହ ଗୁଣ୍ଡ]]
ଲୌହ ପୃଥିବୀର ଅତି ସାଧାରଣ ଧାତୁ ଅଟେ ।। ଏହା ୮ମ ସ୍ତମ୍ଭର ଏକ ମୌଳିକ ଧାତୁ ।। ଏହାର ପ୍ରତୀକ ହେଉଛି Fe ଯାହା ଲାଟିନ୍ ଶବ୍ଦ ଫେରମ୍ରୁ ଆସିଛି ।। ଏହାର ପରମାଣୁ କ୍ରମାଙ୍କ ୨୬ ଓ ବସ୍ତୁତ୍ୱ ସଂଖ୍ୟା ହେଉଛି ୫୫.୮୫ ।।
ଦୃଢ ଓ ଶସ୍ତା ହୋଇଥିବାରୁ ଏହାର ପ୍ରଚୁର ବ୍ୟବହାର ହୁଏ ।। ଇସ୍ପାତ୍ ତିଆରି କରିବା ପାଇଁ ଲୌହ ହେଉଛି ମୁଖ୍ୟ ବସ୍ତୁ ।। ଯେହେତୁ ଚୁମ୍ବକୀୟ, ଏହା ଚୁମ୍ବକ ତିଆରିରେ ବ୍ୟବହୃତ ହୁଏ ।।
==ଗୁଣ==
===ଭୌତିକ ଗୁଣ===
ଲୌହ ଏକ ଧୂଷର ରଙ୍ଗର ଧାତୁ ।। ଏହା ଚୁମ୍ବକୀୟ ଅଟେ ।। ଅତି ମଜବୁତ୍ ହୋଇଥିବାରୁ ଏହା ଅନେକ କାମରେ ଲାଗେ । ବିଶୁଦ୍ଧ।ବିଶୁଦ୍ଧ ଲୌହ ନମନୀୟ, କିନ୍ତୁ ଇସ୍ପାତ୍ (ଲୌହ ଏବଂ ଅଳ୍ପ ଅଙ୍ଗାରକର ମିଶ୍ରଧାତୁ) ଅଧିକ ମଜବୁତ୍ ଅଙ୍ଗାରକର ଅଧିକ ମାତ୍ରା ଲୌହକୁ ଦୃଢ କରେ, ହେଲେ ଅତ୍ୟଧିକ ଅଙ୍ଗାରକ ଭଙ୍ଗୁର କରିଦିଏ ।।
===ରାସାୟନିକ ଗୁଣ===
ଲୌହ ଅତିମାତ୍ରାରେ ପ୍ରତିକ୍ରିୟାଶୀଳ । ସଲ୍ଫ୍ୟୁରିକ୍ ଅମ୍ଳ ପରି ଅଧିକାଂଶ ଅମ୍ଳ ସହିତ ଏହା ପ୍ରତିକ୍ରିୟା କରେ। ସଲ୍ଫ୍ୟୁରିକ୍ସଲ୍ଫ୍ୟୁରିକ୍ ଅମ୍ଳ ସହିତ ମିଶି ଏହା ଫେରସ୍ ସଲ୍ଫେଟ୍ ତିଆରି କରେ । ଏହି।ଏହି ପ୍ରତିକ୍ରିୟା ଧାତୁ ସଫା କରିବା ପାଇଁ ବ୍ୟବହୃତ ହୁଏ ।
ଲୌହ ବାୟୁ ଓ ଜଳ ସହିତ ପ୍ରତିକ୍ରିୟା କରି କଳଙ୍କି ସୃଷ୍ଟି କରେ ।। କଳଙ୍କି ଲୌହରୁ ଅଧିକ କଳଙ୍କି ସୃଷ୍ଟି କରେ।କରେ । ଶେଷରେ, ସମ୍ପୂର୍ଣ ଲୌହଖଣ୍ଡଟି କଳଙ୍କିରେ ପରିଣତ ହୁଏ । ଆଲୁମିନିଅମ୍ ପରି ଧାତୁରେ କଳଙ୍କି ଲାଗେ ନାହିଁ ଲୌହ, କ୍ରୋମିଅମ୍ ଓ ଅଙ୍ଗାରକ ସହ ମିଶି ଇସ୍ପାତ୍ ସୃଷ୍ଟି କରେ, ଯାହା ସାଧାରଣତଃ କଳଙ୍କି ଧରେ ନାହିଁ ।
ଲୌହ ଗୁଣ୍ଡ ସଲ୍ଫର୍ ସହ ମିଶି ଲୌହ ସଲ୍ଫାଇଡ୍ ନାମକ ଏକ କଳା କଠିନ ସୃଷ୍ଟି କରେ ।। ଲୌହ କ୍ଲୋରିନ୍ ସହ ମିଶି ଲୌହ କ୍ଲୋରାଇଡ୍ ମଧ୍ୟ ତିଆରି କରେ ।
===ରାସାୟନିକ ଯୌଗିକ===
ଅନ୍ୟାନ୍ୟ ମୌଳିକ ସହ ମିଶି ଲୌହ ଯୌଗିକ ତିଆରି କରେ। ସାଧାରଣତଃ ଲୌହ ଜାରିତ ହୁଏ।ହୁଏ । ଲୌହ ଦୁଇ କିମ୍ବା ତିନୋଟି ଇଲେକ୍ଟ୍ରନ୍ ତ୍ୟାଗ କରେ।କରେ । ଦୁଇଟି ଇଲେକ୍ଟ୍ରନ୍ ତ୍ୟାଗ କରିଥିବା ଯୌଗିକକୁ ଫେରସ୍ ଯୌଗିକ କୁହାଯାଏ ।। ତିନୋଟି ଇଲେକ୍ଟ୍ରନ୍ ତ୍ୟାଗ କରିଥିବା ଯୌଗିକକୁ ଫେରିକ୍ ଯୌଗିକ କୁହାଯାଏ।କୁହାଯାଏ ।
<gallery>
==ମୃତ୍ତିକାରେ ଲୌହ==
ଲୌହ ମୃତ୍ତିକାରେ କ୍ୱଚିତ୍ ମିଳେ ।। ମାଟି ତଳେ ସାଧାରଣତଃ ହେମାଟାଇଟ୍ ମିଳେ ।। ହେମାଟାଇଟ୍ରୁ ଲୌହ ନିଷ୍କାସନ କରାଯାଏ ।
ମାଂସରେ ମଧ୍ୟ କିଛି ଲୌହ ମିଳେ ।। ରକ୍ତର ହିମୋଗ୍ଲୋବିନ୍ରେ ମଧ୍ୟ ଲୌହ ମିଳେ ।, କିନ୍ତୁ, ସବୁ ରକ୍ତରେ ହିମୋଗ୍ଲୋବିନ୍ ନଥାଏ । ।▼
▲ମାଂସରେ ମଧ୍ୟ କିଛି ଲୌହ ମିଳେ । ରକ୍ତର ହିମୋଗ୍ଲୋବିନ୍ରେ ମଧ୍ୟ ଲୌହ ମିଳେ । କିନ୍ତୁ, ସବୁ ରକ୍ତରେ ହିମୋଗ୍ଲୋବିନ୍ ନଥାଏ ।
== ଲୌହ ତିଆରି ==
[[File:Engelsberg-Huettenwerk-01.jpg|thumb|ବୃହତ୍ ଚୂଲା]]
ବଡବଡ଼ କାରଖାନା ମାନଙ୍କରେ ହେମାଟାଇଟ୍କୁ କୋକ୍ ସହ ତରଳାଇ ଲୌହ ତିଆରି କରାଯାଏ।କରାଯାଏ ।
==ବ୍ୟବହାର==
===ଧାତୁ ଭାବରେ===
[[File:Znamensk most.jpg|thumb|right|200px|ଲୌହ ନିର୍ମିତ ପୋଲ]]
ଲୌହ ଅନ୍ୟ ଧାତୁମାନଙ୍କ ତୁଳନାରେ ସର୍ବାଧିକ ବ୍ୟବହୃତ ହୁଏ ।। କାରଣ ଏହା ମଜବୁତ୍ ଓ ଶସ୍ତା ।। ଲୌହ ଘର, ପୋଲ, କଣ୍ଟା, ପେଞ୍ଚ, ନଳ ଇତ୍ୟାଦି ତିଆରିରେ ବ୍ୟବହୃତ ହୁଏ ।। ଚୁମ୍ବକୀୟ ହୋଇଥିବାରୁ ଅନେକ ଚୁମ୍ବକରେ ମଧ୍ୟ ବ୍ୟବହୃତ ହୁଏ ।।
===ଯୌଗିକ ଭାବରେ===
ଲୌହ ଯୌଗିକମାନେ ଅନେକ କାମରେ ଲାଗନ୍ତି ।। ଲୌହ କ୍ଲୋରାଇଡ୍ ଜଳକୁ ସଫା କରେ ।। ଲୌହ ସଲ୍ଫେଟ୍ ସିମେଣ୍ଟରେ ବ୍ୟବହୃତ ହୁଏ ।
===ଖାଦ୍ୟରେ ବ୍ୟବହାର===
==ସୁରକ୍ଷା==
ଲୌହର ମାତ୍ରା ବଢିଲେ ଏହା ଶରୀର ପାଇଁ କ୍ଷତିକାରକ ।। ଲୌହ ଥିବା ଜୀବସାର ଅଧିକ ମାତ୍ରାରେ ଖାଇଲେ, ଆମେ ଅସୁସ୍ଥ ହୋଇ ପଡୁ ।
==ଅନ୍ୟାନ୍ୟ ପୃଷ୍ଟା==
==ଆଧାର==
{{ଆଧାର}}
<references></references>
<!--{{Periodic Table}}-->
[[Categoryଶ୍ରେଣୀ:ମୌଳିକ]]
[[Categoryଶ୍ରେଣୀ:ଧାତୁ]]
[[Categoryଶ୍ରେଣୀ:Transition metals]]
{{Link FA|af}}
{{Link GA|eo}}
<!--ଅଲଗା ଭାଷାର ଉଇକିପିଡ଼ିଆରେ ଏହି ଲେଖା-->
[[af:Yster]]
[[als:Eisen]]
| 