|
ଭାରତରେ ସମସ୍ତ ରାଜ୍ଯରେ [[ସାର୍ବଜନୀନ ମତାଧିକାର]] ଆଧାରରେ [[ସଂସଦୀୟ ଗଣତନ୍ତ୍ର|ସଂସଦୀୟ ଗଣତାନ୍ତ୍ରିକ ସରକାର]] ସ୍ଥାପନ କରାଯାଇଛି ।<ref name="SenguptaCorbridge2013">{{cite book|author1=Chandan Sengupta|author2=Stuart Corbridge|title=Democracy, Development and Decentralisation in India: Continuing Debates|url=https://books.google.com/books?id=AXbYAQAAQBAJ&pg=PA8|access-date=15 February 2015|date=28 October 2013|publisher=Routledge|isbn=978-1-136-19848-9|page=8|archive-url=https://web.archive.org/web/20160105110846/https://books.google.com/books?id=AXbYAQAAQBAJ&pg=PA8|archive-date=5 January 2016|url-status=live}}</ref><ref name=OurParliament>{{cite web |title=Our Parliament |website=[[Lok Sabha]] |publisher=[[Government of India]] |url=http://164.100.47.132/LssNew/our%20parliament/Our%20Parliament.pdf |access-date=2 February 2015 |archive-url=https://web.archive.org/web/20150203104729/http://164.100.47.132/LssNew/our%20parliament/Our%20Parliament.pdf |archive-date=3 February 2015 |url-status=dead }}</ref>
ଓଡ଼ିଶାର ରାଜନୀତିରେ ସକ୍ରିୟ ରାଜନୈତିକ ଦଳଗୁଡ଼ିକ ହେଲେ, [[ବିଜୁ ଜନତା ଦଳ]], [[ଭାରତୀୟ ଜାତୀୟ କଂଗ୍ରେସ]] ଏବଂ [[ଭାରତୀୟ ଜନତା ପାର୍ଟି]] । [[୨୦୧୯ ଓଡ଼ିଶା ବିଧାନ ସଭା ନିର୍ବାଚନ|ଓଡିଶାଓଡ଼ିଶା ରାଜ୍ଯ ସଭା ନିର୍ବାଚନ, ୨୦୧୯]] ପରେ, [[ନବୀନ ପଟ୍ଟନାୟକ]]ଙ୍କ ନେତୃତ୍ବରେ ବିଜେଡି ଷଷ୍ଠ ଥର ପାଇଁ କ୍ରମିକ ଭାବରେ କ୍ଷମତାରେ ରହିଲା । ୨୦୦୦ ମସିହାରୁ ନବୀନ ପଟ୍ଟନାୟକ ଓଡ଼ିଶାର ୧୪ତମ ମୁଖ୍ଯମନ୍ତ୍ରୀ ହେଲେ ।<ref name=BJDLandslide />
==ଅର୍ଥନୀତି==
===== ଶିବରାତ୍ରୀ =====
ଶିବରାତ୍ରୀ (ଫେବୃଆରୀ) ଓଡିଶାରଓଡ଼ିଶାର ଶୈବମାନଙ୍କର ଅନ୍ୟତମ ପ୍ରମୁଖ ପର୍ବ | ବହୁତ ସଂଖ୍ୟାରେ ଶିବଙ୍କ ମନ୍ଦିର ଥିବାରୁ ଏହି ପର୍ବ ବହୁଳ ଭାବରେ ପାଳନ କରାଯାଏ | ଏହା ଜାଗରଯାତ୍ରା ନାମରେ ମଧ୍ୟ ଜଣାଶୁଣା, ଯାହା ଭକ୍ତମାନେ, ବିଶେଷକରି ମହିଳାମାନେ ନିଜର ମନସ୍କାମନା ପୂର୍ଣ୍ଣ ପାଇଁ ଏହିଦିନ ସାରା ରାତି ଉଜାଗର ରହିଥାନ୍ତି | ଅନେକ ସ୍ଥାନରେ ପର୍ବପର୍ବାଣୀର ଉତ୍ସବମାନଙ୍କରେ ବିଭିନ୍ନ ସଂଗଠନ ଦ୍ୱାରାସଂଗଠନଦ୍ୱାରା ମେଳାର ଆୟୋଜନ କରାଯାଇଥାଏ | ଏହି ପର୍ବ ପାଇଁ ସବୁଠାରୁ ଉଲ୍ଲେଖନୀୟ ସ୍ଥାନ ହେଉଛି ଲୋକନାଥ ମନ୍ଦିର (ପୁରୀ), ଲିଙ୍ଗରାଜ ମନ୍ଦିର (ଭୁବନେଶ୍ୱର), କପିଳାସ ମନ୍ଦିର (ଢେଙ୍କାନାଳ) ଓ ନୃସିଂହନାଥ ମନ୍ଦିର (ବଲାଙ୍ଗୀର) |
===== ଜନ୍ମାଷ୍ଟମୀ =====
===== କାଳୀପୂଜା =====
ଓଡ଼ିଶାରେ ଶକ୍ତି ଉପାସନାର ପୂଜା ପଦ୍ଧତି କେତେ ଶକ୍ତିଶାଳୀ ଉଭୟ ତାନ୍ତ୍ରିକ ଏବଂ ଅଣ-ତାନ୍ତ୍ରିକ ରୂପରେ, ଯାହାକୁ ଦୁର୍ଗା ପୂଜା (ସେପ୍ଟେମ୍ବର-ଅକ୍ଟୋବର) ଏବଂ କାଳୀପୂଜା (ଅକ୍ଟୋବର-ନଭେମ୍ବର) ପର୍ବରୁ ହୃଦୟଙ୍ଗମ କରାଯାଇଥାଏ, ଯେଉଁ ପର୍ବକୁ ମହାସମାରୋହରେ ଅତି ଆନନ୍ଦଉଲ୍ଲାସ ସହିତ ପାଳନ କରାଯାଇଥାଏ | ମାନ୍ୟତା ଅଛିଯେ, ଦଶ ଭୁଜା ବିଶିଷ୍ଟ ମାତା ଦୁର୍ଗା ନିଜ ସ୍ୱାମୀଙ୍କ ଘର କୈଳାସ ପର୍ବତରୁ ନିଜ ମାତାପିତାଙ୍କ ଘର ହିମାଳୟ ପର୍ବତକୁ ପ୍ରତିବର୍ଷ ଆଶ୍ଵିନ ମାସ ଶୁକ୍ଳପକ୍ଷ ସପ୍ତମ, ଅଷ୍ଟମ ଏବଂ ୯ ମ ଦିନରେ ତିନିଦିନ ପାଇଁ ଆସୁଥିବାର ବିଶ୍ୱାସ କରାଯାଏ | ସେଠାରେ ସେ ପର୍ବତ ରାଜାଙ୍କ ଝିଅ ପାର୍ବତୀ, କିନ୍ତୁ ଦୁର୍ଗା ରୂପରେ ତାଙ୍କ ଅବତାରରେ ମଇଁଷି-ଅସୁର ମହିଷାସୁର ସଂହାରକ ଭାବରେ ତାଙ୍କୁ ପୂଜା କରାଯାଏ | ସମଗ୍ର ଓଡ଼ିଶାରେ ବହୁ ସଂଖ୍ୟାରେ ସୁନ୍ଦର ସାଜସଜ୍ଜାରେ ମା'ଙ୍କ ମୂର୍ତ୍ତିକୁ ବସାଇ ଧୁମଧାମରେ ପାଳନ କରାଯାଇଥାଏ | ଏହି ପର୍ବର ପବିତ୍ର ବାତାବରଣ ସମସ୍ତଙ୍କ ମନରେ ପବିତ୍ର ଭାବନା ଏତେ ବଢ଼ାଇଥାଏ ଯେ ଏହାକୁ ଦେଖି ଅନ୍ୟ ଧର୍ମର ଲୋକମାନେ ଆନ୍ତରିକତା ସହିତ ଏଥିରେ ଅଂଶଗ୍ରହଣ କରିଥାନ୍ତି | ଓଡ଼ିଶାରେ ଦୁର୍ଗା ପୂଜାର ବିଶେଷ ବିଶିଷ୍ଟ୍ୟ ହେଉଛି ଯେ ମନ୍ଦିରଗୁଡିକରେ ଏହା ଷୋହଳ ଦିନ ଯାଏଁ ଦେଶର ଅନ୍ୟ ଅଂଶରେ ତିନିରୁ ଅଧିକ ଦିନ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ରହିଥାଏ | ଏହି କାଳୀ ପୂଜା ଯାହାକି ଦୁର୍ଗା ପୂଜା ପରେ ପୂର୍ଣ୍ଣିମା ଦିନ ହେଉଥିବା ଲକ୍ଷ୍ମୀ ପୂଜା ପୂର୍ବରୁ ହୋଇଥାଏ | ସର୍ବସାଧାରଣରେ ଲକ୍ଷ୍ମୀ ପୂଜା କେନ୍ଦ୍ରାପଡା ଏବଂ ଢେଙ୍କାନାଳ ପରି ଜାଗାରେ ପାଳନ କରାଯାଏ କିନ୍ତୁ ସେହି ଦିନ ଧନ ଏବଂ ସମୃଦ୍ଧତା ପାଇଁ ତାଙ୍କୁ ଘରେଘରେ ପୂଜା କରାଯାଏ | କାଳୀ ପୂଜାର ଓଡିଶାରେଓଡ଼ିଶାରେ ଆଉ ଏକ ଦିଗ ରହିଛି। କାଳୀ ହେଉଛନ୍ତି ସମୟର ବିନାଶକାରୀ କିମ୍ବା କାଳ, ସେ ମଧ୍ୟ ମୃତ୍ୟୁ ଓ ବିନାଶର ଦେବୀ ଅଟନ୍ତି। କିନ୍ତୁ ଶକ୍ତିମାନଙ୍କ ପାଇଁ ସେ ହେଉଛନ୍ତି ପରଂବ୍ରହ୍ମ ସ୍ୱରୂପିଣୀ (ସର୍ବୋଚ୍ଚ ବ୍ରହ୍ମାଙ୍କ ସହ ସମାନ), ବ୍ରହ୍ମାଣ୍ଡର ସୃଷ୍ଟିକର୍ତ୍ତା, ଏହାର ରକ୍ଷାକର୍ତ୍ତା ତଥା ଶେଷରେ ଏହାର ସଂହାରକର୍ତ୍ତା | ମାର୍କାଣ୍ଡେୟ ପୁରାଣ, ଦେବୀ ଭାଗବତ, କାଳିକା ପୁରାଣ ଏବଂ ଅନ୍ୟାନ୍ୟ ପୁସ୍ତକ ତାଙ୍କୁ ବ୍ରହ୍ମାଣ୍ଡର ଚରମ ରହସ୍ୟ ଭାବରେ ବର୍ଣ୍ଣନା କରେ | ଯଦିଓ ସେ ମହିସାସୁର (ଦୁର୍ଗା ରୂପରେ), ଶୁମ୍ଭ, ନିଶୁମ୍ଭ, ଚାଣ୍ଡ , ମୁଣ୍ଡ, ରକ୍ତବୀର୍ଯ୍ୟ ବିନାଶକାରୀ, କିନ୍ତୁ ସେ ମଧ୍ୟ ଦୟାଳୁ ମାତା ଅଟନ୍ତି | ତାଙ୍କ ଡାହାଣ ହାତରେ ଥିବା ଦୁଇଟି ମୁଦ୍ରା, ଅଭୟ (ଭୟରୁ ସୁରକ୍ଷା) ଏବଂ ବର (ବର ପ୍ରଦାନ କରନ୍ତି) ଏବଂ ଗୋଟିଏ ବାମ ହାତରେ ଉଠାଯାଇଥିବା ରକ୍ତ ଜୁଡୁବୁଡୁ ଖଣ୍ଡା ଅନ୍ୟ ହାତରୁ ଝୁଲୁଥିବା ରାକ୍ଷସର ସତେଜ ମୁଣ୍ଡ, ଯାହାର ତିନି ଆଖି ସୂର୍ଯ୍ୟ, ଚନ୍ଦ୍ର ଏବଂ ଅଗ୍ନି (ଅଗ୍ନି) ପାଇଁ ଛିଡା ହେବା ତାଙ୍କୁ ପ୍ରେମ, କରୁଣା ଏବଂ ଆତଙ୍କର ଏକ ଜଟିଳ ପ୍ରତୀକ କରିଥାଏ | ଦୁର୍ଗା ପୂଜା ପରି ଏହି ପୂଜା ପୁରା ରାଜ୍ୟରେ ପାଳନ କରାଯାଏ ଯଦିଓ ସମାନ ପରିମାଣରେ ନୁହେଁ | ହିନ୍ଦୁମାନଙ୍କର ପର୍ବ ଅନେକ ଏଥିରେ ସନ୍ଦେହ ନାହିଁ, କିନ୍ତୁ ସେମାନେ ମୁସଲମାନ, ଖ୍ରୀଷ୍ଟିଆନ ଏବଂ ଶିଖମାନଙ୍କ ପର୍ବର ମହତ୍ତ୍ୱକୁ ହ୍ରାସ କରନ୍ତି ନାହିଁ, ଯାହାକି ଓଡ଼ିଶାରେ ମହାସମାରୋହରେ ପାଳନ କରାଯାଏ, ପ୍ରାୟ ଅନ୍ୟତ୍ର ବିରଳ | ଇଷ୍ଟର, ଶୁଭ ଶୁକ୍ରବାର ଏବଂ ଖ୍ରୀଷ୍ଟମାସ; ସମ୍ପୃକ୍ତ ସମ୍ପ୍ରଦାୟ ଦ୍ୱାରାସମ୍ପ୍ରଦାୟଦ୍ୱାରା ସାର୍ବଜନିକ ସକ୍ରିୟ ଅଂଶଗ୍ରହଣରେ ଇଦ-ଉଲ୍-ଫିତର, ଇଡ-ଉଲ-ଜୁହା ଏବଂ ମହରାମ ଏବଂ ଗୁରୁ ନାନକଙ୍କ ଜନ୍ମଦିନ ପାଳନ କରାଯାଏ | ଏହା ହେଉଛି ସ୍ଥାନୀୟ ଏବଂ ଜାତୀୟ ସ୍ତରର ଦୁଇ ପ୍ରକାରର ଉତ୍ସବର ସୌନ୍ଦର୍ଯ୍ୟ, ଅର୍ଥ ଏବଂ ମହତ୍ୱର ଚିନ୍ତା, ଏବଂ ଲୋକମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ସେମାନଙ୍କ ଦ୍ୱାରାସେମାନଙ୍କଦ୍ୱାରା ସୃଷ୍ଟି ହୋଇଥିବା ବ୍ୟାପକ ପ୍ରତିକ୍ରିୟା ଯାହା ଦର୍ଶାଏ ଯେ ଧର୍ମର ସ୍ରୋତ କିପରି ଓଡିଆଓଡ଼ିଆ ଲୋକଙ୍କ ସାମୂହିକ ଜୀବନରେ ଏକ ଭୂତଳ ସମୁଦ୍ର ଭାବରେ ପ୍ରବାହିତ ହେଉଛି? ମହତ୍ତ୍ୱ ଅଧିକ ହୋଇଯାଏ ସେତେବେଳେ, ଯେତେବେଳେ ବୈଷୟିକ ଜ୍ଞାନ ବିହୀନ ସଂସ୍କୃତି ଦ୍ୱାରାସଂସ୍କୃତିଦ୍ୱାରା ଅମାନବିକତାର ବିପଦ ବିଷୟରେ ଭାବନ୍ତି |
===== ଦୋଳ ପୁର୍ଣିମା(ହୋଲି) =====
ଦୋଳ ପୁର୍ଣିମା ବା ହୋଲି ହେଉଛି ଭାରତର ସବୁଠାରୁ ପ୍ରସିଦ୍ଧ ବସନ୍ତ ପର୍ବ | ସାଧାରଣତ ମାର୍ଚ୍ଚରେ ପାଳନ କରାଯାଏ ଓଡିଶାରେଓଡ଼ିଶାରେ ଏହି ଉତ୍ସବର ବିଶେଷ ମହତ୍ତ୍ୱ ରହିଛି, ଯେଉଁଠାରେ ଏହା ପାଞ୍ଚ ଦିନ ଧରି ଚାଲେ, ବିଶେଷକରି ଗ୍ରାମାଞ୍ଚଳରେ | କୃଷ୍ଣଙ୍କ ପ୍ରତିମୂର୍ତ୍ତିକୁ ପୂର୍ଣ୍ଣିମା ଦିନ ଦଶମୀ (ଶୁକ୍ଳ ପକ୍ଷର ଦଶମ ଦିନ) ପୂଜା କରାଯାଏ | ପ୍ରତିମୂର୍ତ୍ତିକୁ ସଜାଇ ବିମାନରେ, ଛୋଟ କାଠ ମନ୍ଦିରରେ ନିଆଯାଏ, ଏହି ବିମାନକୁ ଘରକୁ ଘର ବହନକାରୀଙ୍କ କାନ୍ଧରେ ବହନକରି ନେଇଥାନ୍ତି ଯେଉଁଠାରେ ସେମାନଙ୍କୁ ନୈବେଦ୍ୟ ଦିଆଯାଏ | ଗାଁ ପରିଭ୍ରମଣ ପରେ ବିଭିନ୍ନ ଗାଁର ବିମାନ ଏକ ଖୋଲା ପଡ଼ିଆରେ ଏକତ୍ରିତ ହୁଅନ୍ତି ଏବଂ ଭଜନ ଓ କୀର୍ତ୍ତନରେ ସମୟ ଅତିବାହିତ ହୋଇଥାଏ | ସେଠାରେ ଯାତ୍ରା ଏବଂ ପାଲା ମଧ୍ୟ ଅନୁଷ୍ଠିତ ହୋଇଥାଏ | ପୂର୍ଣ୍ଣିମା ପରଦିନ ଲୋକମାନେ ପରସ୍ପର ଉପରେ ରଙ୍ଗ ଏବଂ ଅବିର ପକାନ୍ତି | ଏହି ପର୍ବ ଗୋପାଳକ କୃଷ୍ଣଙ୍କ ସହ ମିଳିତ ହେତୁ ଗାଇଗୋରୁମାନଙ୍କ ପାଇଁ ଏହି ପର୍ବ ବିଶେଷ ଗୁରୁତ୍ୱପୂର୍ଣ୍ଣ | ସେମାନଙ୍କୁ ସ୍ନାନ କରାଯାଇ, ସିଂଦୁରରେ ଅଭିଷେକ କରାଯାଏ, ଫୁଲମାଳ ପିନ୍ଧାଯାଏ ଏବଂ ବହୁ ପରିମାଣରେ ଖାଇବାକୁ ଦିଆଯାଏ | ଏହି ପର୍ବଟି ରାକ୍ଷସୀ ହୋଲିକାସୁର ବିନାଶ ସହିତ ଯୋଡାଯାଇଥିବାରୁ ଏହି ଦିନ ରାକ୍ଷସୀ ହୋଲିକାସୁରର ପୁତ୍ତଳିକାରେ ନିଆଁ ଲଗାଇ ପାଳନ କରାଯାଏ ତେଣୁ ଏହି ପର୍ବକୁ ହୋଲି କୁହାଯାଏ | କଟକ, ପୁରୀ ଏବଂ ଗଞ୍ଜାମ ଜିଲ୍ଲାର ବିଭିନ୍ନ ସ୍ଥାନରେ ଚୈତ୍ର ମାସ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ଏହିପରି ମେଳଣ କିମ୍ବା ମେଳା ଚାଲିଥାଏ |
===== ଚନ୍ଦନ ଯାତ୍ରା =====
ଏହି ପର୍ବ ସାଧାରଣତଃ ପୁରୀରେ ପ୍ରସିଦ୍ଧ କିନ୍ତୁ ଓଡିଶାରଓଡ଼ିଶାର ଅନ୍ୟାନ୍ୟ ସ୍ଥାନରେ ଏହା ଭଗବାନ ଜଗନ୍ନାଥ କିମ୍ବା କୃଷ୍ଣଙ୍କ ସହ ଜଡିତ | ଏହା ବୈଶାଖ ମାସରେ ପଡିଥାଏ ଏବଂ ଦୀର୍ଘ ୪୨ ଦିନ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ଚାଲିଥାଏ | କିନ୍ତୁ, ସାଧାରଣତଃ କହିବାକୁ ଗଲେ ଏହା କେବଳ ପ୍ରଥମ ୨୧ ଦିନର ଏକ ପର୍ବ ଅଟେ | ୨୧ ଦିନର ପ୍ରଥମ ଅବଧି "ବାହା ଚନ୍ଦନ" ବା ବାହ୍ୟ ଚନ୍ଦନ ଭାବରେ ଜଣାଶୁଣା | ଏହି ଅବଧି ମଧ୍ୟରେ ରାମ, କୃଷ୍ଣ, ମଦନମୋହନ, ଶ୍ରୀଦେବୀ ଏବଂ ଭୁଦେବୀଙ୍କ ପ୍ରତିମୂର୍ତ୍ତିକୁ ଶୋଭାଯାତ୍ରାରେ ନରେନ୍ଦ୍ର ପୋଖରୀ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ନିଆଯାଏ । ୫ ଟି୫ଟି ଶିବ ମନ୍ଦିରର ଶିବଙ୍କ ପ୍ରତିମୂର୍ତ୍ତି "ପଂଚୁ ପାଣ୍ଡବ" ନାମରେ ଜଣାଶୁଣା ତାଙ୍କୁ ମଧ୍ୟ ନରେନ୍ଦ୍ର ପୋଖରୀକୁ ଅଣାଯାଏ। ପ୍ରତିମୂର୍ତ୍ତିଗୁଡ଼ିକୁ ଭଲ ଭାବରେ ସଜାଯାଇ ଦଙ୍ଗାରେ ବସାଯାଇ ଚାପ ଖେଳନ୍ତି ଏବଂ ସେମାନଙ୍କୁ ପୂଜା କରାଯାଏ | "ଭିତର ଚାନ୍ଦ" ନାମରେ ଜଣାଶୁଣା ୨୧ ଦିନର ଦ୍ୱିତୀୟ ଅବଧି ମନ୍ଦିର ଭିତରେ ପାଳନ କରାଯାଏ | ଏହି ଅବଧିରେ ପାଳନ କରାଯାଉଥିବା ରୀତିଗୁଡିକ ସାଧାରଣ ଭାବରେ ଉପଭୋଗ କରାଯାଏ ନାହିଁ |
===== ସ୍ନାନ ଯାତ୍ରା =====
ଆଜିକାଲି, ଛାତ୍ରମାନେ ପଥର ମୂର୍ତ୍ତି ସହିତ ପରିଚିତ | ତେଣୁ ପଥର ମୂର୍ତ୍ତିଗୁଡ଼ିକୁ ବାଲି ମୂର୍ତ୍ତି ନିର୍ମାଣର ପ୍ରଥମ ପଦକ୍ଷେପ ଭାବରେ ଗ୍ରହଣ କରାଯାଏ | ବାଲି ଉପରେ ଖୋଦନ ଏକ କଠିନ ପଥରରେ ଖୋଦନ ଅପେକ୍ଷା ଅଧିକ ସହଜ ଏବଂ ଶୀଘ୍ର ଅଟେ | ତେଣୁ ବାଲିରେ ଖୋଦନ କରିବାର କଳା ଶିଖିବାର ଏହା ଏକ ସହଜ ପ୍ରକ୍ରିୟା | ତେଣୁ ଅଳ୍ପ ସମୟ ମଧ୍ୟରେ, ଜଣେ ଛାତ୍ର ଖୋଦନ ବିଷୟରେ ଏକ ସ୍ପଷ୍ଟ ଧାରଣା ପାଇଥାଏ | ଯଦିଓ ଏହି ବାଲୁକା ମୂର୍ତ୍ତିଗୁଡ଼ିକ ଅତି ସହଜରେ ଆଖିଦୃଶିଆ ଏବଂ ସ୍ଥାନାନ୍ତରଯୋଗ୍ୟ ନୁହେଁ, ଏହା ମଧ୍ୟ ସହଜରେ ନଷ୍ଟ ହୋଇଯାଏ | ସେଥିପାଇଁ କଳାକାରମାନେ ଏହି ପ୍ରକାରର କଳାକୁ ଅଧିକ ସମୟ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ଜାରି ରଖନ୍ତି ନାହିଁ |
ପର୍ଯ୍ୟଟନର ଉନ୍ନତି ସହିତ, ଏହି ଚମତ୍କାର କଳା ଉଚ୍ଚ ସମ୍ମାନ ଏବଂ ଲୋକପ୍ରିୟତା ପାଇଥାଏ | ପର୍ଯ୍ୟଟକଙ୍କ ପ୍ରଶଂସା, କଳାକାରଙ୍କୁ ଭଲ କରିବାକୁ ଉତ୍ସାହିତ କରେ | କୌଣସି ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ ବିନା, ଏହି କଳାକାରମାନେ ଏହି କଳାର ବିକାଶ ଏବଂ ଲୋକପ୍ରିୟତା ପାଇଁ ନିଜ ଜୀବନକୁ ଉତ୍ସର୍ଗ କରନ୍ତି | ସେମାନଙ୍କର ଉତ୍ସର୍ଗୀକୃତ ପ୍ରୟାସ ଦ୍ୱାରାପ୍ରୟାସଦ୍ୱାରା ସେମାନେ ପୁରୀର ଏହି କଳା ରୂପକୁ ଆନ୍ତର୍ଜାତୀୟକରଣ କରିବାରେ ସକ୍ଷମ ଅଟନ୍ତି |
ବହୁତ କମ୍ ଲୋକ ଅଛନ୍ତି ଯେଉଁମାନେ ବାଲି ଉପରେ ସେମାନଙ୍କର କଳାର ଛାପ ଛାଡିଥା’ନ୍ତି | ସେମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରୁ ଜଣେ ହେଉଛନ୍ତି ସୁଦର୍ଶନ ପଟ୍ଟନାୟକ। ତାଙ୍କର ଯାଦୁ ଆଙ୍ଗୁଳିରେ, ଅସୀମିତ କ୍ଷମତା ସହିତ ପ୍ରଚଣ୍ଡ ଆଗ୍ରହ ରହିଛି ବାଲିରେ କିଛି ନୂଆ ସୃଷ୍ଟି କରିବାକୁ | ସେ ସର୍ବଦା ଏକ ସ୍ୱପ୍ନ ଦେଖୁଥିଲେ ଯେ ସେ ଅନ୍ତର୍ଜାତୀୟ ସ୍ତରରେ ପୁରସ୍କାର ଜିତିବେ | ତାଙ୍କର ଉତ୍କୃଷ୍ଟ ପ୍ରତିଭା ପାଇଁ ସେ ଲଣ୍ଡନ, ଫ୍ରାନ୍ସ, ସ୍କଟଲ୍ୟାଣ୍ଡ, ଚୀନ୍, ହୋଲାଣ୍ଡ, ସିଙ୍ଗାପୁର, ଡେନମାର୍କ ଏବଂ ଇଟାଲୀ ପରି ଅନେକ ଦେଶ ଭ୍ରମଣ କରନ୍ତି | ତାଙ୍କର ଆକର୍ଷଣୀୟ ବାଲୁକା ମୂର୍ତ୍ତି ପାଇଁ ତାଙ୍କୁ ଅନେକ ପ୍ରଶଂସା କରନ୍ତି | ବର୍ତ୍ତମାନ ସେ ଏକ ଆନ୍ତର୍ଜାତୀୟ କଳାକାର | ଜୁଲାଇ ୨୦୦୧ରେ ଇଟାଲୀରେ ଆୟୋଜିତ ହୋଇଥିବା ବିଶ୍ୱ ମାଷ୍ଟର୍ସ ବାଲୁକା ମୂର୍ତ୍ତି ଚାମ୍ପିଅନସିପରେ ସେ ଭାରତର ପ୍ରତିନିଧିତ୍ୱ କରିଥିଲେ ଏବଂ ପ୍ରଥମ ଭାରତୀୟ ଭାବରେ ତୃତୀୟ ପୁରସ୍କାର ପାଇଥିଲେ | "ଗୋଲଡେନ୍ ସ୍ୟାଣ୍ଡ ଆର୍ଟ ଇନଷ୍ଟିଚ୍ୟୁଟ୍" ଯାହା ମେ ଫେୟାର ହୋଟେଲ ପଛରେ ପୁରୀ ବିଚରେ ଏକ ପ୍ରତିଷ୍ଠାନ ୧୯୯୫ ମସିହାରେ ଆରମ୍ଭ ହୋଇଥିଲା। ପର୍ଯ୍ୟଟକଙ୍କ ସମେତ ପ୍ରାୟ ୫୦ ଜଣ ଛାତ୍ର ଏହି ଅନୁଷ୍ଠାନରେ ତାଲିମ ନେଉଛନ୍ତି। ସମୁଦ୍ର କୂଳରେ ସୁନ୍ଦର ଗ୍ୟାଲେରୀ ଅପରାହ୍ନରେ ସନ୍ଧ୍ୟା ୪-୬ ରୁ ସମୁଦ୍ର କୂଳରେ ଦେଖାଯାଇପାରେ | ଏହି ଅନୁଷ୍ଠାନ ଶ୍ରୀ ସୁଦର୍ଶନ ପଟ୍ଟନାୟକ ଦ୍ୱାରାପଟ୍ଟନାୟକଦ୍ୱାରା ପରିଚାଳିତ, ଇ-ମେଲ୍: sudarsansand@hotmail.com, ମାରିଚିକୋଟ୍ ଲେନ୍, ପୁରୀ -୭୫୨୦୦୧, ଓଡିଶାଓଡ଼ିଶା, ଭାରତ ।
=== ହସ୍ତଶିଳ୍ପ ===
==== ପିତ୍ତଳ ଏବଂ ବେଲ ଧାତୁ ସାମଗ୍ରୀ ====
ପିତ୍ତଳ ଏବଂ ବେଲମେଟାଲ୍ ବାସନ, ପିତ୍ତଳ ଚାନ୍ଦ ଏବଂ ହାଣ୍ଡି ଉପରେ ସୂକ୍ଷ୍ମ ଖୋଦନ ଓଡ଼ିଶା କଳାର ଗୁରୁତ୍ୱପୂର୍ଣ୍ଣ ଦିଗ | ଧାତୁରେ ନିର୍ମିତ କଳାକୃତି, ବିଶେଷକରି ପିତ୍ତଳ, ଓଡିଶାରଓଡ଼ିଶାର ଘରେ ଗର୍ବର ସ୍ଥାନ ପାଇଥାଏ | ଦେବତାମାନଙ୍କର ପୂଜା ସମୟରେ ସୁନ୍ଦର ଦୀପ ଏବଂ ଦୀପ-ଷ୍ଟାଣ୍ଡ ବ୍ୟବହାର କରାଯାଏ | ପିତ୍ତଳରୁ ନିର୍ମିତ ଚାଉଳ ମାପିବା ପାତ୍ରଗୁଡିକ ଅନେକ ଘରେ ବ୍ୟବହୃତ ହୁଏ | କାରିଗରମାନେ ମଧ୍ୟ ପିତ୍ତଳରୁ ହାତୀ ଏବଂ ଘୋଡା ତିଆରି କରି ଜଟିଳ ଡିଜାଇନ୍ରେ ସଜାନ୍ତି | ବେଟେଲ-ଚେୟାର ପାଇଁ ପିତ୍ତଳର ପାତ୍ରଗୁଡ଼ିକ ଉଭୟ ଉପଯୋଗୀ ଏବଂ ଅଳଙ୍କାର ପାଇଁ ଡିଜାଇନ୍ ହୋଇଛି | ପିତ୍ତଳ ଏବଂ ଘଣ୍ଟି ଧାତୁରେ ନିର୍ମିତ ଘରୋଇ ସାମଗ୍ରୀ ଏବଂ ବାସନଗୁଡିକ ଅଛି ଏବଂ ସେଗୁଡ଼ିକ ବିଭିନ୍ନ ଆକୃତି ଏବଂ ଆକାରର | ଓଡିଶାରଓଡ଼ିଶାର ପିତ୍ତଳ ସାମଗ୍ରୀ କାରିଗରମାନଙ୍କର ଉଚ୍ଚ କାରୁକାର୍ଯ୍ୟ ଏବଂ ନୂତନତ୍ୱ ପାଇଁ ସେମାନଙ୍କର ଚମତ୍କାରତାକୁ ପ୍ରକାଶ କରିଥାଏ |
==== ସିଲଭର ୱେୟାର ଏବଂ ଫିଲିଗ୍ରି କାମ ====
ଓଡ଼ିଶାର ସିଲଭରୱେର୍ ବହୁତ ଜଣାଶୁଣା | ତାଙ୍କର ଫିଲିଗ୍ରି କାର୍ଯ୍ୟଗୁଡ଼ିକ ଭାରତର ଅନ୍ୟ କ in ଣସି ସ୍ଥାନରେ କ୍ୱଚିତ୍ ଦେଖାଯାଉଥିବା କଳାତ୍ମକ ଉତ୍କର୍ଷର ଅନନ୍ୟ ଉଦାହରଣ | ରୂପା ତାରଗୁଡ଼ିକ, ଅତ୍ୟନ୍ତ ସୂକ୍ଷ୍ମ, ଜଟିଳ ଡିଜାଇନ୍ରେ ଆକୃତିର | ପଶୁ ଏବଂ ପକ୍ଷୀମାନଙ୍କର ଫର୍ମ, ଭର୍ମିଲିୟନ୍ ରିସେପ୍ଟେକଲ୍ ପରି ଦୈନିକ ବ୍ୟବହାରର ପ୍ରବନ୍ଧଗୁଡ଼ିକ ମଧ୍ୟ ରୂପା ତାରରେ ନିର୍ମିତ - ଫିଲିଗ୍ରି ଅଳଙ୍କାର, ବିଶେଷତ ବ୍ରୋଚ୍ ଏବଂ କାନଫୁଲ ଭାରତୀୟ ମହିଳାମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ବହୁତ ଲୋକପ୍ରିୟ | ସିଲିଗ୍ରି କାମ ପାଇଁ କଟକ ବିଶ୍ୱ ପ୍ରସିଦ୍ଧ | ମହାଭାରତର ଦୃଶ୍ୟଗୁଡ଼ିକ ବେଳେବେଳେ ରୂପା ରେରୂପାରେ ଚିତ୍ରିତ ହୋଇଥାଏ ବିଶେଷ ଆଗ୍ରହରେ ରୂପା ଦ୍ୱାରାରୂପାଦ୍ୱାରା ନିର୍ମିତ ଭଗବାନ କୃଷ୍ଣଙ୍କ ଦ୍ୱାରାକୃଷ୍ଣଙ୍କଦ୍ୱାରା ପରିଚାଳିତ ଅର୍ଜୁନ ରଥ | ଜଣେ ଆଶ୍ଚର୍ଯ୍ୟ ଲାଗେ ଯେ ରଥ ଚକଗୁଡିକର ମିନିଟ୍ ସବିଶେଷ କାର୍ଯ୍ୟ ସହିତ କ ill ଶଳ ଦେଖ | ରଥର ସୌ ନ୍ଦର୍ଯ୍ୟ, ଘୋଡାମାନଙ୍କର ଗର୍ବିତ ଆଭିମୁଖ୍ୟ ଏବଂ ସତ୍ୟ-ହାଇ-ଆକୃତି, ସମସ୍ତେ ରୂପା କଳା ପ୍ରଭାବର ଅତ୍ୟଧିକ ମହିମା ପାଇଁ ସହଯୋଗ କରନ୍ତି |
==== ଟେରାକୋଟା ଏବଂ କୁମ୍ଭାର ====
ଓଡ଼ିଶାର କୁମ୍ଭକାରମାନେ ବିଭିନ୍ନ ଧାର୍ମିକ ଏବଂ ସାମାଜିକ କାର୍ଯ୍ୟରେ ବ୍ୟବହୃତ ହେବାକୁ ମାଟିପାତ୍ର ତିଆରି କରନ୍ତି | ସେଗୁଡିକ ବିଭିନ୍ନ ଆକୃତି ଏବଂ ଆକାରରେ ନିର୍ମିତ ଏବଂ ମାଛ ଏବଂ ଫୁଲର ମୋଟିଫ୍ ଏବଂ ଜ୍ୟାମିତିକ ଡିଜାଇନ୍ ସହିତ ସୁସଜ୍ଜିତ | ଧାର୍ମିକ ସମୟରେ ସ୍ଥାନୀୟ ଚାହିଦା ପୂରଣ କରିବା ପାଇଁ ଟେରାକୋଟା ରେଟେରାକୋଟାରେ ଘୋଡା ଏବଂ ହାତୀ ତିଆରି କରାଯାଏ | ରୋଗ ଏବଂ ବିପଦରୁ ରକ୍ଷା ପାଇବା ପାଇଁ ଏମାନଙ୍କୁ ଗ୍ରାମ-ଦେବୀ (ଗ୍ରାମ-ଦେବତା) କୁ ଦିଆଯାଏ | ଆକାରରେ ସେମାନେ ଛଅ ଇଞ୍ଚରୁ ତିନି ଫୁଟ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ | କୁମ୍ଭାର ମାଟି ଖେଳନା ଏବଂ ମଣିଷର ସରଳ ଏବଂ ଆକର୍ଷଣୀୟ ଚିତ୍ର ମଧ୍ୟ ତିଆରି କରେ | ସେମାନେ ବାସ୍ତବ ଜୀବନ ଜୀବମାନଙ୍କର ଅତ୍ୟାବଶ୍ୟକ ବିଶିଷ୍ଟ୍ୟଗୁଡିକ ଧରିଥାନ୍ତି | ଓଡ଼ିଶାର ପ୍ରତ୍ୟେକ ପ୍ୟାନରେ ଟେରାକୋଟା ଖେଳନା ତିଆରି କରାଯାଏ | ଖେଳନାଗୁଡିକ ଡିଜାଇନ୍ରେ ସରଳ ଏବଂ ସେମାନେ ଉତ୍ପାଦିତ ସ୍ଥାନର ଗୁଣ ବହନ କରନ୍ତି |
==== ସୁବର୍ଣ୍ଣ ଘାସ ଏବଂ କେନ୍ କାମ କରେ ====
ଟୋକେଇ, ହାତ ପ୍ରଶଂସକ ଏବଂ ଟେବୁଲ୍ ମ୍ୟାଟ୍ ମହିଳା ଲୋକମାନଙ୍କ ଦ୍ୱାରାଲୋକମାନଙ୍କଦ୍ୱାରା ସୁବର୍ଣ୍ଣ ଘାସରୁ ବୁଣା ହୋଇଛି | ଫ୍ଲୋର-ମ୍ୟାଟ୍ ଗୁଡିକ ମଧ୍ୟ ସୁବର୍ଣ୍ଣ ଘାସରୁ ବୁଣାଯାଏ ଯାହା ଏକ ସ୍ଥାନୀୟ ଉତ୍ପାଦ ଅଟେ, ଆଜି ଏହି ସାମଗ୍ରୀର ଚାହିଦା ବଢିଛି ଏବଂ ଏହା ସେମାନଙ୍କର ସୌନ୍ଦର୍ଯ୍ୟ, ଉପଯୋଗିତା ଏବଂ ସ୍ଥାୟୀ ଗୁଣର ପ୍ରମାଣ କରେ | ଟୋକେଇ ଏବଂ ଅନେକ ଆସବାବପତ୍ର ବୁଣିବା ପାଇଁ କେନ୍ ବ୍ୟବହୃତ ହୁଏ |
==== ପ୍ରୟୋଗ କାର୍ଯ୍ୟ ====
==== ଶୃଙ୍ଗ କାର୍ଯ୍ୟ ====
ଓଡିଶାରେଓଡ଼ିଶାରେ ଏପରି କାରିଗର ଅଛନ୍ତି ଯେଉଁମାନେ ଗୋରୁର ଶିଙ୍ଗରୁ କମ୍ବି, ଫୁଲ ଭେଜ୍ ଏବଂ କଲମ ଷ୍ଟାଣ୍ଡ ପରି ଦୈନିକ ବ୍ୟବହାରର ପ୍ରବନ୍ଧ ଯୋଗାଇବାରେ ଚତୁର ଅଟନ୍ତି | ଶିଙ୍ଗଟି ସୁଗମ ହୋଇ ପଲିସ୍ ହୋଇଛି, ଏବଂ ତା’ପରେ ବିଭିନ୍ନ କରମ୍ସରେ ଆକୃତିର | ଶୃଙ୍ଗରେ ନିର୍ମିତ କ୍ରେନ୍, ଲବଷ୍ଟର, ବିଛା ଏବଂ ପକ୍ଷୀମାନେ ଏକ ସୁନ୍ଦରତାରେ ସମାପ୍ତ | ସେମାନଙ୍କର ଭୂପୃଷ୍ଠ ଏକ ଗାଢା ସୋବର ଫିଙ୍ଗିଦିଏ ଏବଂ ସମସ୍ତ କଳା ପ୍ରେମୀଙ୍କ ଦୃଷ୍ଟି ଆକର୍ଷଣ କରେ |
==== ଶାଢ଼ୀ ଏବଂ ଅନ୍ୟାନ୍ୟ କପଡା ====
==== ପଥର ଏବଂ କାଠ ଖୋଦନ ====
ପଥର ଖୋଦନ ହେଉଛି ଓଡିଶାରଓଡ଼ିଶାର ଏକ ପୁରୁଣା ଶିଳ୍ପ। କାରିଗରମାନଙ୍କ ବଂଶଧର ଯେଉଁମାନେ ଏକଦା ମନ୍ଦିର ଭବନରେ ଉତ୍କର୍ଷର ଚମତ୍କାର ଉଚ୍ଚତାକୁ ମାପଚୁପ କରିଥିଲେ, ସେମାନେ ପଥର ଖୋଦନ କରିବାର ବଂଶାନୁକ୍ରମିକ ଶିଳ୍ପ ମାଧ୍ୟମରେ ମୂର୍ତ୍ତି ପରମ୍ପରାକୁ ଜୀବନ୍ତ ରଖିଛନ୍ତି | ଖୋଦିତ ଦ୍ରବ୍ୟରେ ମନ୍ଦିରର ପ୍ରତିକୃତି, ଦେବତା ଏବଂ ଦେବୀଙ୍କ ପ୍ରତିମୂର୍ତ୍ତି, କୋଣାର୍କ ଚକ ଏବଂ ଘୋଡା, ଏବଂ ଅଳସ କନ୍ୟା (ସାଧୁ ଝିଅ) ସାଲାଭଞ୍ଜିକା (ସାଲ ଶାଖା ଉପରେ ଝୁଲୁଥିବା ମହିଳା), ସୁରସୁଣ୍ଡାରୀ (ସ୍ୱର୍ଗୀୟ ସୌନ୍ଦର୍ଯ୍ୟ), ଲେଖିକା ( ଲେଡି ଏକ ଚିଠି ଲେଖିବା), ଇତ୍ୟାଦି ଯାହା ଘର ସାଜସଜ୍ଜାର ଲୋକପ୍ରିୟ ଆଇଟମ୍ | ଓଡିଶାରଓଡ଼ିଶାର କାଠ ଖୋଦନ ପ୍ରାୟ ସମାନ ଭାବରେ ଲୋକପ୍ରିୟ | ସେମାନେ ଅନ୍ୟ ରାଜ୍ୟଗୁଡିକର କଳାକୃତିଠାରୁ ଭିନ୍ନ ଅଟନ୍ତି ଯେପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ସେମାନେ ସାଧା ଏବଂ ଚମତ୍କାର ପଲିସ୍ ସହିତ ଉଜ୍ଜ୍ୱଳ ଅଟନ୍ତି ଏବଂ ସେମାନଙ୍କ ଉପରେ କୌଣସି ରଙ୍ଗ କିମ୍ବା ଆବରଣ ବିନା ଲେକ୍ କାମ କରନ୍ତି | ପାର୍ଟ ଓଡିଶାରେଓଡ଼ିଶାରେ ଅନେକ ହସ୍ତତନ୍ତ ସାମଗ୍ରୀ ଅଛି ଯେପରିକି କାଗଜ ମାଞ୍ଚ, ସୋଲା ପିଥ୍ କାମ, ଲଙ୍କ | କାର୍ଯ୍ୟ, ଜାରୀ କାମ, ଗ୍ଲାସ୍ ବିଡି, କପଡା ଗାର୍ଲେଣ୍ଡ୍, କ୍ୟାମ୍ପୋର ଗାର୍ଲେଣ୍ଡ, ଜଟ କାର୍ପେଟ, ରଶ୍ ସାଥୀ, ଏବଂ ସର୍ବୋପରି, ପୁରୀ ଏବଂ ଗୋପାଳପୁରରେ ସମୁଦ୍ର ସେଲ କାର୍ଯ୍ୟ |
== ଆଧାର ==
|
