"ଭାରତୀୟ ସର୍ବୋଚ୍ଚ ନ୍ୟାୟାଳୟ" ପୃଷ୍ଠାର ସଂସ୍କରଣ‌ଗୁଡ଼ିକ ମଧ୍ୟରେ ତଫାତ

Content deleted Content added
ଟ୍ୟାଗସବୁ: ମୋବାଇଲ ସମ୍ପାଦନା ମୋବାଇଲ ୱେବ ବଦଳ
ଟିକେ Regular Character Changes
୨୭ କ ଧାଡ଼ି:
'''ଭାରତୀୟ ସର୍ବୋଚ୍ଚ ନ୍ୟାୟାଳୟ''', [[ଭାରତ ସରକାର|ଭାରତର]] ଉଚ୍ଚତମ ନ୍ୟାୟିକ ଅନୁଷ୍ଠାନ ଅଟେ ଏବଂ [[ଭାରତୀୟ ସମ୍ବିଧାନ]] ଅଧୀନସ୍ଥ ସର୍ବୋଚ୍ଚ ନ୍ୟାୟାଳୟ ଅଟେ । ଏହା ସର୍ବ ବରିଷ୍ଠ ସାମ୍ବିଧାନିକ ନ୍ୟାୟାଳୟ ଅଟେ ଏବଂ ଏହି [[ନ୍ୟାୟିକ ପୁନରାବଲୋକନ]]ର କ୍ଷମତା ରହିଛି । [[ଭାରତର ମୁଖ୍ୟ ବିଚାରପତି]] ଏହାର ମୁଖ୍ୟ ଅଟନ୍ତି । ତତ୍ସହିତ ଏଥିରେ ସର୍ବାଧିକ ୩୪ ଜଣ ବିଚାରପତି ଅଛନ୍ତି । [[ମୁଖ୍ୟ ଅଧିକାରକ୍ଷେତ୍ର|ମୁଖ୍ୟ]], [[ଅପିଲୀୟ ଅଧିକାରକ୍ଷେତ୍ର|ଅପିଲୀୟ]] ତଥା [[ପରାମର୍ଶିକ ମତ|ପରାମର୍ଶିକ ଆଦି ଅଧିକାରକ୍ଷେତ୍ର]] ମାଧ୍ୟମରେ ଏହାର ବିସ୍ତୃତ କ୍ଷମତା ରହିଛି ।<ref>{{cite web|title=Rule of law index 2016|url=http://data.worldjusticeproject.org/#|access-date=13 January 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20150429071718/http://data.worldjusticeproject.org/|archive-date=29 April 2015|url-status=live}}</ref> ଏହା ଭାରତରେ ସବୁଠାରୁ ଶକ୍ତିଶାଳୀ ଲୋକାନୁଷ୍ଠାନ ବୋଲି ଧରାଯାଇଅଛି ।<ref>{{Cite news|url=https://www.nytimes.com/2018/09/27/world/asia/india-supreme-court-modi.html|title=Hundreds of Cases a Day and a Flair for Drama: India's Crusading Supreme Court|last1=Gettleman|first1=Jeffrey|date=2018-09-27|work=The New York Times|access-date=2019-11-16|last2=Kumar|first2=Hari|language=en-US|issn=0362-4331|last3=Schultz|first3=Kai|archive-url=https://web.archive.org/web/20191103062351/https://www.nytimes.com/2018/09/27/world/asia/india-supreme-court-modi.html|archive-date=3 November 2019|url-status=live}}</ref>
 
ଦେଶର ସାମ୍ବିଧାନିକ ନ୍ୟାୟାଳୟ ହୋଇଥିବାରୁ, ଏହା ମୁଖ୍ୟତଃ [[ଭାରତର ଉଚ୍ଚ ନ୍ୟାୟାଳୟ ସମୂହର ସୂଚୀ|ସଙ୍ଘର ବିଭିନ୍ନ ଉଚ୍ଚ ନ୍ୟାୟାଳୟ]] ତଥା ଅନ୍ୟାନ୍ୟ ନ୍ୟାୟାଳୟ ଓ ଟ୍ରିବ୍ୟୁନାଲମାନଙ୍କର ରାୟ ବିରୁଦ୍ଧରେ ଅପିଲ୍ ନିଏ । ଏହା ନାଗରିକମାନଙ୍କର [[ମୌଳିକ ଅଧିକାର]]ର ରକ୍ଷାକରେ ଏବଂ ବିଭିନ୍ନ ସରକାରୀ ଅଧିକାରୀ ତଥା ଦେଶରେ କେନ୍ଦ୍ର ସରକାର ବନାମ ରାଜ୍ୟ ସରକାର କିମ୍ବା ଗୋଟିଏ ରାଜ୍ୟ ସରକାର ବନାମ ଅନ୍ୟ ରାଜ୍ୟ ସରକାର ମଧ୍ୟରେ ବିବାଦର ସମାଧାନ କରେ । ଏକ ପରାମର୍ଶଦାତା ହିସାବରେ, ଏହା [[ଭାରତୀୟ ସମ୍ବିଧାନ]] ଅନୁସାରେ [[ଭାରତର ରାଷ୍ଟ୍ରପତି|ରାଷ୍ଟ୍ରପତି]]ଙ୍କ ଦ୍ୱାରାଙ୍କଦ୍ୱାରା ସୂଚୀତ ବିଭିନ୍ନ ବିଷୟବସ୍ତୁ ଉପରେ ଶୁଣାଣି କରିଥାଏ । ସର୍ବୋଚ୍ଚ ନ୍ୟାଯାଳୟ ଦ୍ବାରା ଘୋଷିତ ବିଧି ଓ ନିୟମ ଭାରତରେ ଥିବା ସମସ୍ତ ନ୍ୟାୟାଳୟ ତଥା କେନ୍ଦ୍ର ଓ ରାଜ୍ୟ ସରକାରଙ୍କ ଉପରେ ବନ୍ଧନୀୟ ।<ref name="History PDF">{{cite web|title=History of Supreme Court of India|url=http://supremecourtofindia.nic.in/supct/scm/m2.pdf|publisher=Supreme Court of India|access-date=30 August 2014|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20141222100038/http://www.supremecourtofindia.nic.in/supct/scm/m2.pdf|archive-date=22 December 2014|df=dmy-all}}</ref> [[Wikisource: Constitution of India/Part V|ସମ୍ବିଧାନ ଧାରା ୧୪୨]] ଅନୁସାରେ, ସର୍ବୋଚ୍ଚ ନ୍ୟାୟାଳୟର ଆଦେଶ ଲାଗୁ କରାଇବା [[ଭାରତର ରାଷ୍ଟ୍ରପତି]]ଙ୍କ ଦାୟିତ୍ୱ ଅଟେ ଏବଂ ନ୍ୟାୟାଳୟକୁ ନ୍ୟାୟ ସ୍ଥାପନ ନିମନ୍ତେ ଆବଶ୍ୟକ ସମସ୍ତ ଅନ୍ତର୍ନିହିତ କ୍ଷମତା ପ୍ରଦାନ କରାଯାଇଅଛି । ସର୍ବୋଚ୍ଚ ନ୍ୟାଯାଳୟ ପୂର୍ବର [[ବ୍ରିଟିଶ ପ୍ରିଭି ପରିଷଦ]]କୁ ଅପିଲର ସର୍ବୋଚ୍ଚ ନ୍ୟାଯାଳୟ ଭାବେ ବିସ୍ଥାପିତ କଲା ।
 
== ଇତିହାସ ==
୧୮୬୧ ମସିହାରେ, ବିଭିନ୍ନ ପ୍ରାନ୍ତଗୁଡ଼ିକ ପାଇଁ ଉଚ୍ଚ ନ୍ଯାୟାଳୟ ସ୍ଥାପନ କରିବା ନିମନ୍ତେ ''[[ଭାରତୀୟ ଉଚ୍ଚ ନ୍ଯାୟାଳୟ ଅଧିନିୟମ, ୧୮୬୧]]'' ପ୍ରଣୟନ କରାଗଲା ଏବଂ କଲିକତା, ମାଡ୍ରାସ ଓ ବମ୍ବେର ଉଚ୍ଚତମ ନ୍ଯାୟାଳୟ ତଥା ସେଗୁଡ଼ିକର ସହରମାନଙ୍କ ସଦର ଅଦାଲତଗୁଡ଼ିକୁ ବିଲୋପ କରିଦିଆଗଲା । ''[[ଭାରତୀୟ ପ୍ରଶାସନ ଅଧିନିୟମ, ୧୯୩୫]]'' ଅଧିନରେ [[ଭାରତୀୟ ସଙ୍ଘୀୟ ନ୍ଯାୟାଳୟ]] ନିର୍ମାଣ ହେବା ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ଏହି ନୂଆ ଉଚ୍ଚ ନ୍ଯାୟାଳୟମାନଙ୍କ ପାଖରେ ସମସ୍ତ ମାମଲା ପାଇଁ ଉଚ୍ଚତମ ନ୍ଯାୟାଳୟ ହେବାର ଗରିମା ପ୍ରାପ୍ତ ଥିଲା । ସଙ୍ଘୀୟ ନ୍ଯାୟାଳୟ ପାଖରେ ପ୍ରାନ୍ତ ଓ ସଙ୍ଘୀୟ ପ୍ରଶାସନ ମଧ୍ଯରେ ଥିବା ବିବାଦ ସମାଧାନ ତଥା ଉଚ୍ଚ ନ୍ଯାୟାଳୟ ଦ୍ବାରା ଘୋଷିତ ରାୟ ବିରୁଦ୍ଧରେ ଅପିଲ ଶୁଣାଣି କରିବାର ଅଧିକାର ଥିଲା । ଭାରତର ପ୍ରଥମ ମୁଖ୍ଯ ବିଚାରପତି ହେଉଛନ୍ତି [[ଏଚ୍. ଜେ. କନିଆ]].<ref name="History PDF" />
 
ଭାରତୀୟ ସର୍ବୋଚ୍ଚ ନ୍ଯାଯାଳୟ ୨୮ ଜାନୁଆରୀ ୧୯୫୯ ରେ୧୯୫୯ରେ ସ୍ଥାପିତ ହେଲା ।<ref name="history">History of the Supreme Court of India</ref> ଏହା ଉଭୟ [[ଭାରତୀୟ ସଙ୍ଘୀୟ ନ୍ଯାୟାଳୟ|ସଂଘୀୟ ନ୍ଯାୟାଳୟ]] ଓ [[ପ୍ରିଭି ପରିଷଦର ନ୍ୟାୟିକ କମିଟି]]କୁ ଭାରତର ଶୀର୍ଷତମ ନ୍ଯାୟାଳୟ ରୂପେ ପ୍ରତିସ୍ଥାପିତ କଲା । କିନ୍ତୁ ୨୮ ଜାନୁଆରୀ ୧୯୫୦ ମସିହାରେ, ସକାଳ ୯:୪୫ ରେ୪୫ରେ ପ୍ରଥମ ଶୁଣାଣି ଓ ଉଦ୍ଘାଟନ ହୋଇଥିଲା । ତେଣୁକରି ଏହି ଦିନକୁ ଆଧିକାରିକ ସ୍ଥାପନ ଦିବସ ରୂପେ ଅଭିହିତ କରାଯାଇଅଛି ।<ref>[https://www.sci.gov.in/pdf/Museum/m2.pdf] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20170712132113/http://www.sci.gov.in/pdf/Museum/m2.pdf |date=12 July 2017 }}[https://www.indianage.com/indian_history] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20190128191154/https://www.indianage.com/indian_history |date=28 January 2019 }}[http://delhibarcouncil.com/resources-for-lawyers/delhi-courts/supreme-court/ Evolution of Judiciary] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20190128191100/http://delhibarcouncil.com/resources-for-lawyers/delhi-courts/supreme-court/ |date=28 January 2019 }}</ref>
 
୧୯୩୭ରୁ ୧୯୫୦ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ, ସଂଘୀୟ ନ୍ଯାୟାଳୟ ସଂସଦ ଭବନର [[ରାଜ ସଦନ]]ରେ ଶୁଣାଣି କରୁଥିଲା । ତେଣୁ ପ୍ରାରମ୍ଭିକ ପର୍ଯ୍ୟାୟରେ ସର୍ବୋଚ୍ଚ ନ୍ଯାଯାଳୟ ମଧ୍ଯ ସେହିଠାରେ ନିଜ କାର୍ଯ୍ୟ ଆରମ୍ଭ କଲେ । ୧୯୫୮ ମସିହାରେ, ସର୍ବୋଚ୍ଚ ନ୍ଯାଯାଳୟ ବର୍ତ୍ତମାନର ସ୍ଥାନକୁ ଚାଲିଆସିଲେ ।<ref name="history" /> ପ୍ରାରମ୍ଭରେ, ଭାରତୀୟ ସମ୍ବିଧାନ ଜଣେ ମୁଖ୍ଯ ବିଚାରପତିଙ୍କ ସହ ସାତ ଜଣ ଅନ୍ୟ ବିଚାରପତିଙ୍କୁ ନେଇ ସର୍ବୋଚ୍ଚ ନ୍ଯାଯାଳୟର କଳନା କରିଥିଲେ । ସମ୍ବିଧାନ ଅନୁସାରେ ସଂସଦ ଏହି ସଂଖ୍ଯାରେ ପରିବର୍ତ୍ତନ ଆଣିପାରିବ ।<ref name=SCcosnti>{{cite web|title=Constitution of Supreme Court of India|publisher=Supreme Court of India}}</ref> ଆରମ୍ଭ ଦିନଗୁଡ଼ିକରେ, ସର୍ବୋଚ୍ଚ ନ୍ଯାୟାଳୟ ସକାଳ ୧୦ଟାରୁ ଦିନ ୧୨ଟା ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ଏବଂ ପରେ ଦିନ ୨ଟାରୁ ଅପରାହ୍ଣ ୪ଟା ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ମାସକୁ ୨୮ ଦିନ ପାଇଁ ବସୁଥିଲେ ।<ref>name="History PDF"</ref>
୫୫ କ ଧାଡ଼ି:
[[File:Inside the Supreme Court of India. 16.jpg|thumb|ମା ଓ ସନ୍ତାନ ପ୍ରତିମା]]
୧୯୮୦ ମସିହା ଫେବୃଆରୀ ୨୦ ତାରିଖ ଦିନ, {{convert|210|cm|ftin|abbr=on}} ଉଚ୍ଚତାର ଏକ କୃଷ୍ଣ-କାଂସ୍ୟ ପ୍ରତିମା ସର୍ବୋଚ୍ଚ ନ୍ଯାଯାଳୟର ଉଦ୍ୟାନରେ ସ୍ଥାନିତ କରାଗଲା । ଏହା ଭାରତମାତାଙ୍କୁ ଏକ
ସ୍ତ୍ରୀ ରୂପେ ଓ ନବସ୍ଥାପିତ ବିଧିର ଧାରଣ କରୁଥିବା ଭାରତୀୟ ଗଣରାଜ୍ୟକୁ ଏକ ସନ୍ତାନ ରୂପେ ପ୍ରତିବିମ୍ବିତ କରୁଛି, ଅର୍ଥାତ୍ ଜଣେ ମା ନିଜ ସନ୍ତାନକୁ ଆଶ୍ରୟ ଦେଉଥିବା ପରିସ୍ଥିତିକୁ ଦର୍ଶାଉଛି । ପିଲାଟି ନିକିତି ଥିବା ଏକ ପୁସ୍ତକ ଧରିଛି ଯାହା ସମାନ ନ୍ୟାୟର ସୂଚନା ଦେଉଅଛି । ପ୍ରସିଦ୍ଧ ଶିଳ୍ପୀ [[ଚିନ୍ତାମଣୀ କର]]ଙ୍କ ଦ୍ଵାରାଙ୍କଦ୍ଵାରା ଏହି ପ୍ରତିମା ତିଆରି କରାଯାଇଅଛି । ଏହି ପ୍ରତିମା ଗାନ୍ଧୀଜୀଙ୍କ ପ୍ରତିମା ପଛରେ ରହିଛି ।
 
=== ମୋହର ===
୭୩ କ ଧାଡ଼ି:
 
=== ନ୍ୟାୟାଳୟର ଆକାର ===
ପ୍ରାରମ୍ଭରେ, ଭାରତୀୟ ସମ୍ବିଧାନ ସାତ ଜଣ ବିଚାରପତି ଓ ଜଣେ ମୁଖ୍ଯ ବିଚାରପତିଙ୍କୁ ନେଇ ସର୍ବୋଚ୍ଚ ନ୍ଯାଯାଳୟର ପରିକଳ୍ପନା କରିଥିଲା । ପ୍ରାଥମିକ ପର୍ଯ୍ୟାୟରେ, [[ଏକ ପୂର୍ଣ୍ଣ ଖଣ୍ଡପୀଠ]] ମାମଲାର ଶୁଣାଣି ପାଇଁ ବସୁଥିଲେ । ନ୍ୟାୟାଳୟର କାର୍ଯ୍ୟ ବଢିବା ସହ ମାମଲାଗୁଡ଼ିକର ସଂଖ୍ଯା ବଢିବାରୁ ସଂସଦ ଅଧିନିୟମ ଦ୍ବାରା ନ୍ୟାୟାଳୟର ବିଚାରପତି ସଂଖ୍ଯା ମୂଳ ୧୯୫୦ର ୮ରୁ ୧୯୫୬ରେ ୧୧, ୧୯୬୦ରେ ୧୪, ୧୯୭୮ରେ ୧୮, ୧୯୮୬ରେ ୨୬,୨୦୦୯ରେ ୩୧ ଏବଂ ୨୦୧୯ରେ ୩୪କୁ ବୃଦ୍ଧି କରାଇଲା । ବିଚାରପତି ସଂଖ୍ଯା ବଢିବାରୁ ସେମାନେ ଦୁଇରୁ ତିନି ଜଣ ସଦସ୍ଯ ବିଶିଷ୍ଟ ଖଣ୍ଡପୀଠ ଗଠନ କରି ମାମଲାର ଶୁଣାଣି କଲେ ।<ref>{{cite journal|last1=Chowdhury|first1=Rishad Ahmed|title=Missing the Wood for the Trees: The Unseen Crisis in the Supreme Court|journal=NUJS Law Review |date=July–September 2012|volume=5|issue=3/4|page=358|url=http://nujslawreview.org/wp-content/uploads/2015/02/04_rishad_ahmed.pdf#page=8|access-date=3 November 2015|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20151208081111/http://nujslawreview.org/wp-content/uploads/2015/02/04_rishad_ahmed.pdf#page=8|archive-date=8 December 2015|df=dmy-all}}</ref> କୌଣସି ବିଧି ବା ସମ୍ବିଧାନର ଅର୍ଥ ବାହାର କରିବା ସମୟରେ ପାଞ୍ଚ ବା ଅଧିକ ଜଣ ବିଚାରପତି ମିଶି ଏକ [[ସାମ୍ବିଧାନିକ ଖଣ୍ଡପୀଠ (ଭାରତ)|ସାମ୍ବିଧାନିକ ଖଣ୍ଡପୀଠ]] ଗଢନ୍ତି । ଆବଶ୍ଯକତାଆବଶ୍ୟକତା ପଡିଲେ ଏକ ଛୋଟ ଖଣ୍ଡପୀଠ ତାଠାରୁ ବଡ ଖଣ୍ଡପୀଠକୁ କୌଣସି ମାମଲା ହସ୍ତାନ୍ତର କରିପାରିବ ।<ref name="Supreme Court of India&nbsp;— History">{{cite web|title=Supreme Court of India&nbsp;— History|url=http://supremecourtofindia.nic.in/history.htm|publisher=Supreme Court of India|access-date=21 June 2012|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20120527162408/http://supremecourtofindia.nic.in/history.htm|archive-date=27 May 2012|df=dmy-all}}</ref>
 
ଭାରତୀୟ ସମ୍ବିଧାନ ଧାରା ୧୪୫(୩) ଅନୁସାରେ, ଯେଉଁ ମାମଲାରେ ସମ୍ବିଧାନର ଅର୍ଥ ବାହାର କରିବାର ଆବଶ୍ଯକତାଆବଶ୍ୟକତା ପଡେ, ସେହି ମାମଲାଗୁଡ଼ିକ ଅତିକମରେ ପାଞ୍ଚ ଜଣ ବିଚାରପତି ବିଶିଷ୍ଟ ଖଣ୍ଡପୀଠ ଦ୍ବାରା ଶୁଣାଣି କରାଯିବ ।<ref>{{Cite web|title=Supreme Court of India- All you need to know|url=https://strictlylegal.in/supreme-court-of-india-wiki/|website=Strictlylegal}}</ref>
 
ଭାରତୀୟ ସର୍ବୋଚ୍ଚ ନ୍ଯାଯାଳୟରେ ବର୍ତ୍ତମାନ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ସବୁଠାରୁ ବଡ଼ ଖଣ୍ଡପୀଠ ୧୯୭୩ ମସିହାରେ [[କେଶବାନନ୍ଦ ଭାରତୀ ବନାମ କେରଳ ସରକାର|'''କେଶବାନନ୍ଦ ଭାରତୀ ବନାମ କେରଳ ସରକାର''']] ମାମଲାରେ ବସିଥିଲା । ୧୩ ଜଣ ବିଚାରପତିଙ୍କ ଦ୍ବାରା ଗଠିତ ଏହି ଖଣ୍ଡପୀଠ ବିଚାର କଲେ ଯେ, ସମ୍ବିଧାନର ସଂଶୋଧନ ପାଇଁ ସଂସଦ ପାଖରେ ଅସୀମିତ କ୍ଷମତା ରହିଛି ନା ନାହିଁ । ଏହି ମାମଲାର ଶୁଣାଣି ବେଳେ ସର୍ବୋଚ୍ଚ ନ୍ଯାଯାଳୟ ପ୍ରଥମ ଥରପାଇଁ "ମୌଳିକ ଗଠନର ସିଦ୍ଧାନ୍ତ"କୁ ଭାରତୀୟ ସମ୍ବିଧାନର ଅବିଚ୍ଛେଦ୍ୟ ଅଙ୍ଗ ରୂପେ ପରିବେଷଣ କଲେ ।
 
== ନିୟମ ==
ସମ୍ବିଧାନ ଧାରା ୧୪୫ ଅନୁସାରେ, ସର୍ବୋଚ୍ଚ ନ୍ଯାଯାଳୟ ନିଜର କାର୍ଯ୍ୟ ପରିଚାଳନା ପାଇଁ (ରାଷ୍ଟ୍ରପତିଙ୍କ ଅନୁମତି ସହିତ) ନିଜ ନିୟମ ନିଜେ ନିର୍ଦ୍ଧାରଣ କରିପାରିବ । ନିୟମର ତିନୋଟି ପ୍ରରୂପ ପ୍ରକାଶିତ ହୋଇପାରିଛି: ୧୯୫୦ରେ ପ୍ରଥମ, ତାପରେ ୧୯୬୬ରେ ଏବଂ ଶେଷରେ ୨୦୧୩ ରେ୨୦୧୩ରେ ।<ref>{{cite web|title=Supreme Court rules,1966|url=http://supremecourtofindia.nic.in/scrules1966.pdf|publisher=Supreme Court of India|access-date=22 July 2014|archive-url=https://web.archive.org/web/20140816090224/http://supremecourtofindia.nic.in/scrules1966.pdf |archive-date=16 August 2014 }}</ref>
 
== ରିପୋର୍ଟକରଣ ଏବଂ ଉଦ୍ଧାରଣ ==