"ଥିଓଡ଼ୋଲାଇଟ" ପୃଷ୍ଠାର ସଂସ୍କରଣ‌ଗୁଡ଼ିକ ମଧ୍ୟରେ ତଫାତ

ରାସ୍ତାଘାଟ'''ଥିଓଡ଼ୋଲାଇଟ''' ତିଆରି({{IPAc-en|θ|iː|ˈ|ɒ|d|ə|l|aɪ|t}}) ସମୟରେଏକ ସର୍ଭେଅପ୍ଟିକାଲ କାମଉପକରଣ ପାଇଁଯାହାକି ଗୋଟିଏଭୂସମାନ୍ତର ଯନ୍ତ୍ରଏବଂ ବ୍ୟବହାରଭୂଲମ୍ବ କରାଯାଉଥିବାରସମତଳରେ ଦେଖିବାକୁଥିବା ମିଳେକୌଣସି ଏକ ।ଦୃଶ୍ୟମାନ ଏହାକୁବିନ୍ଦୁ ଗୋଟିଏମଧ୍ୟରେ ତ୍ରିପଦକୋଣ ଷ୍ଟାଣ୍ଡମାପିବା ଉପରେପାଇଁ ରଖାଯାଇଥାଏବ୍ୟବହାର କରାଯାଏ । ଏହାକୁରାସ୍ତାଘାଟ ଏତିଆରି ପାଖକିମ୍ବା ସେପାଖ ବା ଉପର ତଳ କରିଜମି ସର୍ଭେ କାମ କରାଯାଉଥାଏ ।ସମୟରେ ଏହି ଯନ୍ତ୍ରଟିଯନ୍ତ୍ରର ହେଉଛିବହୁଳ ଥିଓଡୋଲାଇଟବ୍ୟବହାର କରାଯାଇଥାଏ । ଏହାଏହାକୁ ସାହାଯ୍ୟରେଗୋଟିଏ ଭୂତ୍ରିପଦ ସମାନ୍ତରଷ୍ଟାଣ୍ଡ ଓଉପରେ ଭୂଲମ୍ବରଖାଯାଇଥାଏ କୋଣଏବଂ ମାପଏହାକୁ କରାଯାଇଥାଏଏ ପାଖ ।ସେପାଖ ରାସ୍ତାଘାଟବା ତିଆରିଉପର ବେଳେତଳ କରି ସର୍ଭେ କାମ ପାଇଁ ଏହା ଏକ ମୁଖ୍ୟ ଉପକରଣ କରାଯାଏ । ରାସ୍ତାଟି ଗୋଟିଏ ଦିଗକୁ କେତେ ବେଙ୍କଇ ଯାଇଥାଏ, କେତେ ଉଠାଣି ବା ଗଡ଼ାଣି ହୋଇଥାଏ ତାହା ଏହା ସାହାଯ୍ୟରେ ଜଣାପଡ଼େ । ଟନେଲ ତିଆରି, ସିଭିଲ୍ ଇଞ୍ଜିନିୟରିଂ କାମରେ ମଧ୍ୟ ଏହାର ଆବଶ୍ୟକ ହୁଏ । ଜ୍ୟୋତିର୍ବିଜ୍ଞାନୀମାନେ ଏହାକୁ ବ୍ୟବହାର କରି ମହାକାଶରେ ରହିଥିବା ଦୁଇ ଗୋଟି ପିଣ୍ଡ ମଧ୍ୟରେ କୋଣ ମାପ କରନ୍ତି । ସେଥିରୁ ସେମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ରହିଥିବା ଦୂରତା ଜଣାପଡ଼େ । ପୃଥିବୀରୁ ଚନ୍ଦ୍ରର ଦୂରତା ବି ଏହା ସାହାଯ୍ୟରେ ମାପ କରାଯାଇପାରେ । ମାନଚିତ୍ର ତିଆରି କରିବା ସମୟରେ ଏହାର ଲୋଡ଼ା ପଡ଼େ । ପୃଥିବୀପୃଷ୍ଠରେ ଅବସ୍ଥିତ ଦୁଇଗୋଟି ସ୍ଥାନ ମଧ୍ୟରେ ଦୂରତା ଓ ଦିଗ ଏହା ସାହାଯ୍ୟରେ ନିରୂପଣ କରାଯାଇଥାଏ । ଦୂରରେ ଥିବା ଅଟ୍ଟାଳିକାଟିର ଥିଓଡ଼ୋଲାଇଟ୍ ଯୋଗେ କୌଣିକ ଉନ୍ନତି ମାପ କରି ତାହାର ଉଚ୍ଚତା ଓ ଦୂରତା ନିର୍ଣ୍ଣୟ କରାଯାଇ ପାରିବ ।<ref>{{cite journal |last1=Thyer |first1=Norman |title=Double Theodolite Pibal Evaluation by Computer |journal=Journal of Applied Meteorology and Climatology |date=March 1962 |volume=1 |issue=1 |page=66–68 |doi=10.1175/1520-0450(1962)001<0066:DTPEBC>2.0.CO;2}}</ref>

ପ୍ରଥମେ ୧୫୭୧ ମସିହାରେ ଇଂରେଜ ଗଣିତଜ୍ଞ ଲିଓନାର୍ଡ଼ ଡିଗେସ୍ ସର୍ଭେ ଉପରେ ଗୋଟିଏ ପୁସ୍ତକ ଲେଖିଥିଲେ । ସେଥିରେ ସେ ଥିଓଡୋଲାଇଟ୍ ଉପରେ ଧାରଣା ଦେଇଥିଲେ ।<ref name="daumas">Daumas, Maurice, ''Scientific Instruments of the Seventeenth and Eighteenth Centuries and Their Makers'', Portman Books, London 1989 {{ISBN|978-0-7134-0727-3}}</ref><ref>[http://www.searchgodsword.org/lex/grk/view.cgi?number=2300 Theaomai - Greek Lexicon<!-- Bot generated title -->]</ref> ତେବେ ୧୫୭୬ ମସିହାରେ ଜର୍ମାନୀର ଜୋଶୁଆ ହାବେର୍ମେଲ ପ୍ରଥମେ ଗୋଟିଏ ଥିଓଡୋଲାଇଟ୍ ବାହାର କରିଥିଲେ । ଏହି [[ଯନ୍ତ୍ର]]<nowiki/>ଟିରେ ଅନେକ ପରିବର୍ନପରିବର୍ତ୍ତନ ଆଣିବା ପରେ ଆଧୁନିକ ଥିଓଡୋଲାଇଟ୍ ସମ୍ଭବ ହେଲା । ଏହି ଯନ୍ତ୍ରର ମୁଖ୍ୟ ଅଂଶ ହେଉଛି ଗୋଟିଏ ଟେଲିସ୍କୋପ । ଏହାକୁ ଗୋଟିଏ ଘୂର୍ଣ୍ଣନଶୀଳ ଚକତି ଉପରେ ପ୍ରତିଷ୍ଠା କରାଯାଇଥାଏ । ଏହା ଚକତିଟି ଉଭୟ ଭୂସମାନ୍ତର ଓ ଭୂ-ଲମ୍ବ ଭାବରେ ଘୂରିପାରୁଥାଏ । ଟେଲିସ୍କୋପଟିକୁ ନିର୍ଭୁଲ ଭାବେ ସମତଳ କରି ରଖିବା ପାଇଁ ସ୍ପିରିଟ୍ ଲେବଲ ବ୍ୟବହାର କରାଯାଇଥାଏ । ଥିଓଡୋଲାଇଟ୍ରେ ଦୁଇଗୋଟି ସ୍କେଲ ବ୍ୟବହାର କରାଯାଇଥାଏ । ଗୋଟିଏ ସ୍କେଲ ଭୂଲମ୍ବ କୋଣ ମାପରେ ଲାଗିଥାଏ । ଅନ୍ୟ ସ୍କେଲଟି ଭୂସମାନ୍ତର କୋଣ ମାପ ପାଇଁ ବ୍ୟବହୃତ ହୁଏ । ଟେଲିସ୍କୋପଟିର ଘୂର୍ଣ୍ଣନ ପରିମାଣରୁ ଭୂଲମ୍ବ ଓ ଭୂସମାନ୍ତର କୋଣ ମାପ କରାଯାଇଥାଏ । ଜ୍ୟାମିତିକ ସୂତ୍ର ବ୍ୟବହାର କରି ଏଥିରୁ ଦୂରତା ଓ ଅନ୍ୟାନ୍ୟ ମାପ କରାଯାଏ । ଏହି ଥିଓଡୋଲାଇଟ୍ରେ ଆଲୋକ ରଶ୍ମି ବ୍ୟବହାର କରାଯାଇଥାଏ । ମାତ୍ର ଆଜିକାଲି ଅତ୍ୟାଧୁନିକ ଥିଓଡୋଲାଇଟ୍ରେ ଆଲୋକ ବଦଳରେ ଲେଜର ରଶ୍ମି ବ୍ୟବହାର କରାଯାଉଛି । ଏହା ସାହାଯ୍ୟରେ ଅତି ନିର୍ଭୁଲ ଭାବରେ ଭୂଲମ୍ବ କୋଣ ଓ ସମାନ୍ତରାଳ କୋଣ ମାପ କରାଯାଇଥାଏ । ଏହାକୁ ମୁଖ୍ୟତଃ ରକେଟ ଉତ୍କ୍ଷେପଣଉତ୍‌କ୍ଷେପଣ, ପାଣିପାଗ ପର୍ଯ୍ୟବେକ୍ଷଣ କାର୍ଯ୍ୟରେ ବ୍ୟବହାର କରାଯାଇଥାଏ ।