"ଗୋଳବାଇ" ପୃଷ୍ଠାର ସଂସ୍କରଣ‌ଗୁଡ଼ିକ ମଧ୍ୟରେ ତଫାତ

ପ୍ରତ୍ନତାତ୍ତ୍ଵିକ ବିଭାଗର ଚତୁର୍ଥ ଶାଖାରେ କାର୍ଯ୍ୟରତ ବି. କେ. ସିନ୍ହା ଗୋଳବାଇ ଶାସନରେ ଖନନ କାର୍ଯ୍ୟ ଆରମ୍ଭ କଲାପରେ ଏଠାରେ ନୂତନ ପାଷାଣ, ତାମ୍ର ପାଷାଣ ଓ ଲୌହ ଯୁଗର ବସ୍ତୁମାନ ଆବିଷ୍କୃତ ହୋଇଥିଲା । ୧୯୯୧ ମସିହାରେ ପ୍ରଥମେ ଖନନ କାର୍ଯ୍ୟ ଆରମ୍ଭ ହେବାପରେ ଖ୍ରୀ.ପୂ. ୨ୟ ଓ ପ୍ରଥମ ସହସ୍ରାବ୍ଦର ତାମ୍ର ପାଷାଣ ଓ ଲୌହ ଯୁଗୀୟ ବସ୍ତୁ ଆବିଷ୍କୃତ ହେଲା । ସିନ୍ହା ପାଉଁଶିଆ ଏବଂ ଲାଲ୍ ମାଟିପାତ୍ର ଉଦ୍ଧାର କରିଥିଲେ । ଗୋଳବାଇ ଓ ସାନଖେରଜଙ୍ଗରୁ ଉଦ୍ଧୃତ ବସ୍ତୁ ଏହିଏକା ଯୁଗର ବୋଲି ଅନୁମାନ କରାଯାଇଛି ।

ଭାରତୀୟ ପ୍ରତ୍ନତାତ୍ତ୍ଵିକ ସଂସ୍ଥାର ଚତୁର୍ଥ ଖନନ ବିଭାଗ ଦ୍ଵାରା ଢେପର ଦକ୍ଷିଣ ପାର୍ଶ୍ଵରେ କରାଯାଇଥିବା ଖନନର ପ୍ରଥମ ପର୍ଯ୍ୟାୟରେ ପାଉଁଶ, ଅଙ୍ଗାର, ଭଙ୍ଗା ମାଟିପାତ୍ର ଓ ଅନେକ ହାତହତିଆର ଆବିଷ୍କୃତ ହୋଇଥିଲା । ଉଦ୍ଧାର ହୋଇଥିବା ମାଟିପାତ୍ରର ଭଗ୍ନାବଶେଷ ଭିନ୍ନ ଭିନ୍ନ ଯୁଗର ବୋଲି ଜଣା ପଡ଼ିଥିଲା । ସର୍ବ ପୁରାତନ କାଳର ମାଟିପାତ୍ର ଢେପରେ ଅଧିକ ଗଭୀରତାରେ ଦେଖିବାକୁ ମିଳିଥିଲା ଯାହା ହାତଗଢ଼ା ବା ଧୀରେ ବୁଲୁଥିବା ସମାନ୍ତରାଳ ଆଧାରରେପୃଷ୍ଠ ବା ଚକରେ ରଖି ତିଆରି ହୋଇଥିବା ଅନୁମାନ କରାଯାଏ । ଉପର ସ୍ତରରେ ମିଳିଥିବା ମାଟିପାତ୍ର ଅପେକ୍ଷାକୃତ ଉନ୍ନତମାନର ଯାହା ହାତଗଢ଼ା ଓ କୁମ୍ଭାର ଚକ ସାହାଯ୍ୟରେ ତିଆରି ହୋଇଥିବ ବୋଲି ଅନୁମାନ କରାଯାଏ । ଖନନର ଦ୍ଵିତୀୟ ପର୍ଯ୍ୟାୟରେ ନୂତନ ପ୍ରସ୍ତର ଯୁଗର ମାଟିପାତ୍ର ଆବିଷ୍କୃତ ହୋଇଥିଲା । ଧାତୁ ନିର୍ମିତ ଅଧିକ ସାମଗ୍ରୀ ମିଳି ନଥିଲେ ମଧ୍ୟ କେତେକ ପଥରର ନିହାଣ, ଅନ୍ୟ ହତିଆର, ଉପକରଣ ଆଦି ମିଳିଥିଲା । <ref name=Sinha/> ଅନ୍ୟ ଆବିଷ୍କାରମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ହରିଣ, ଛେଳି ଓ ଗୋରୁଙ୍କ ଶିଙ୍ଗ ଓ ହାଡ଼ରୁ ତିଆରି ହତିଆର ଓ ଉପକରଣ ଖୁବ୍ ମହତ୍ତ୍ଵପୂର୍ଣ୍ଣ । ଅଧିକାଂଶ ହାଡ଼ ବା ଶିଙ୍ଗର ହତିଆର ଅପରିମାର୍ଜିତ ହୋଇଥିବା ବେଳେ କିଛି ପ୍ରସ୍ତର ଯୁଗର ଶେଷ ଆଡ଼କୁ ପାଲିସ୍ କରାଯାଇ ତିଆରି ହୋଇଥିବା ହାଡ଼ର କେତେକ ହତିଆର ମଧ୍ୟ ମିଳିଛି । ମିଳିଥିବା ଉପକରଣ ଗୁଡ଼ିକ ମୁଖ୍ୟତଃ ଭୂଷିବା, କଣା କରିବା, କୋରିବା, ଖୋଳିବା ଆଦି କାର୍ଯ୍ୟରେ ବ୍ୟବହୃତ ହେଉଥିବ ବୋଲି ଅନୁମାନ କରାଯାଏ । ମିଳିଥିବା ଉପକରଣମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ହାଡ଼ରେ ନିର୍ମିତ ବର୍ଚ୍ଛା, ହାଡ଼ରେ ତିଆରି ଧାରୁଆ କାତି ଇତ୍ୟାଦି ମନରେ କୌତୁହଳ ସୃଷ୍ଟି କରନ୍ତି । ଦନ୍ତାହାତୀ, ଗୋରୁଗାଈ ଓ ଛେଳିପରି ପ୍ରାଣୀଙ୍କ ହାଡ଼ ମଧ୍ୟ ମିଳିପାରିଛି । <ref name=Sinha/>