"ସୁନାମି" ପୃଷ୍ଠାର ସଂସ୍କରଣ‌ଗୁଡ଼ିକ ମଧ୍ୟରେ ତଫାତ

[[ଫାଇଲ:US Navy 050102-N-9593M-031 A village near the coast of Sumatra lays in ruin after the Tsunami that struck South East Asia.jpg|thumb|300px| ୨୦୦୪ ଭାରତୀୟ ମହାସାଗରରେ ହୋଇଥିବା ସୁନାମି ଦ୍ଵାରା ଧରାଶାୟୀ ହୋଇଯାଇଥିବା ସୁମାତ୍ରା ଉପକୂଳର ଏକ ସହର "ବାନ୍ଦା ଆସେଃ" ([[:en:Banda Aceh|Banda Aceh]])]]

 

{{cite web|url=http://nthmp-history.pmel.noaa.gov/terms.html

|title=Tsunami Terminology

|publisher=NOAA|accessdate=2010-07-15}}</ref>) ହେଉଛି କ୍ରମାନ୍ଵୟରେ ଆସୁଥିବା ଜଳ-ତରଙ୍ଗ, ଯାହାକି ମୁଖ୍ୟତଃ ହ୍ରଦ କିମ୍ବା ସମୁଦ୍ରରେ ବିଶାଳ ଜଳରାଶିର ସ୍ଥାନାନ୍ତରଣ ଯୋଗୁଁ ହୋଇଥାଏ । [[ଭୂମିକମ୍ପ]], [[ଜ୍ଵାଳାମୁଖୀ|ଅଗ୍ନି ଉ‌ଦ୍‌ଗିରଣ‌]], ଓ ପଣି ଭିତରେ ହେଉଥିବା ଅନ୍ୟ ବିସ୍ଫୋରଣ, ଭୂ-ସ୍ଖଳନ, ଉଲକାପାତ ଏବଂ ଜଳସ୍ଥର ତଳେ କିମ୍ବା ଉପରେ ହେଉଥିବା ଯେକୌଣସି ଅସ୍ଥିରତା ଯୋଗୁଁ ହିଁ ସୁନାମି ସୃଷ୍ଟି ହୋଇଥାଏ ।<ref>{{cite web|title=When icebergs capsize, tsunamis may ensue|url=http://blogs.nature.com/barbaraferreira/2011/04/17/when-icebergs-capsize|author=Barbara Ferreira|date=April 17, 2011|publisher=''Nature (journal)''|accessdate=2011-04-27}}</ref>

 

{{cite book|last=Fradin|first=Judith Bloom and Dennis Brindell

|title=Witness to Disaster: Tsunamis

|series=Witness to Disaster|pages=42, 43

|url=http://shop.nationalgeographic.com/ngs/product/books/kids-books-and-atlases/animals-and-nature/witness-to-disaster%3A-tsunamis}}

 

ଖ୍ରୀ.ପୂ. ୪୨୬ରେ ଜଣେ ଗ୍ରୀସ ଐତିହାସିକ (ଇତିହାସକାର) [[:en:Thucydides|''Thucydides'']] କହିଥିଲେ ଯେ ସୁନାମି ସବୁ ସମୁଦ୍ର ଭିତରେ ହେଉଥିବା ଭୂମିକମ୍ପ ଯୋଗୁଁ ସୃଷ୍ଟି ହେଇଥାଏ, <ref name="Thucydides 3.89.1-4"/><ref name="Smid, T. C. 103f."/> କିନ୍ତୁ ବିଂଶ ଶତାବ୍ଦୀ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ସୁନାମି ସମ୍ପର୍କିତ ଧାରଣା ସ୍ପଷ୍ଟ ହୋଇନଥିଲା ଓ ଆଜି ବି ଏହା ସଂପୂର୍ଣ୍ଣ ସ୍ପଷ୍ଟ ନୁହେଁ । ବର୍ତ୍ତମାନ ଗବେଷଣାର ମୁଖ୍ୟ ବିଷୟ ହେଉଛି, କାହିଁକି ବହୁତ ବଡ ବଡ ଭୂମିକମ୍ପ ସୁନାମି ସୃଷ୍ଟି କରୁନଥିବା ବେଳେ ଛୋଟ ଛୋଟ ଭୂମିକମ୍ପ ଦ୍ଵାରା ସୁନାମି ସମ୍ଭବ ହେଉଛି; ଚେଷ୍ଟା ଚାଲିଛି କିପରି ସଠିକ ଭାବେ ସୁନାମି ସମ୍ପର୍କିତ ଆଗୁଆ ସତର୍କ ସୂଚନା ମିଳିପାରିବ; ଓ ଏକଥା ବି ଆଗୁଆ ଜାଣିବା ପାଇଁ ଚେଷ୍ଟା ଚାଲିଛି ଯେ କିପରି ଏକ ସୁନାମି ତରଙ୍ଗ ନିର୍ଦ୍ଧିଷ୍ଟ ଉପକୂଳକୁ ପ୍ରଭାବିତ କରିବ ।

 

== ବ୍ୟୁତ୍ପତି ==

[[ଫାଇଲ:Ie Beuna Narit Aceh.JPG|right|thumb|ଇଣ୍ଡୋନେସିଆରେ ଦୁଇଟି ଭାଷାରେ ଲେଖାଯାଇଥିବା ଏକ ସୁନାମି ସୂଚନା ଫଳକ]]

 

 

 

ପ୍ରକୃତରେ ବହୁତ କମ୍ ଭାଷା ଅଛି ଯେଉଁଥିରେ "ସୁନାମି" ପାଇଁ କିଛି ନିଜସ୍ଵ ଶବ୍ଦ ରହିଛି । ଆସେନୀୟ ଭାଷାରେ ([[:en:Acehnese language|''Acehenese'']]) ଏହାକୁ '''ଇଏ ବେଉନା''' (''ië beuna'') <ref>[http://www.seis.nagoya-u.ac.jp/kimata/ref/ICTW08_paper_CPM12JP.pdf Proposing The Community-Based Tsunami Warning System]</ref> କିମ୍ବା '''ଆଲୋନ ବୁଲୁଏକ୍''' (''alôn buluëk'') କୁହାଯାଏ <ref>[http://books.google.co.id/books?id=efBrY41Hm5QC&pg=PP7&lpg=PP7&dq=alon+buluek+ie+beuna+tsunami&source=bl&ots=1Hj_pswzTy&sig=V7PmAnPptfO7BNMWBAC5aWMGKGI&hl=id&sa=X&ei=etrET-DgDMbPrQeRxcm6CQ&ved=0CCsQ6AEwAA#v=onepage&q=alon%20buluek%20ie%20beuna%20tsunami&f=false Novel Alon Buluek]</ref> (ଏହା ଆଞ୍ଚଳିକ 'ବୋଲି' ଉପରେ ନିର୍ଭର କରେ) । [[ତାମିଲ ଭାଷା|ତାମିଲ ଭାଷାରେ]] ଏହା ହେଉଛି ''ଆଜାଇ ପେରାଲାଇ'' । ସୁମାତ୍ରାର ପଶ୍ଚିମ ତଟରେ ଥିବା ସିମେଉଲୁ ([[:en:simeulue|simeulue]]) ଦ୍ଵୀପରେ ଦେବ୍ୟାନ ଭାଷାରେ ଏହା ''ସ୍ମୋଙ୍ଗ'' ଓ ସିଗୁଲାଇ ଭାଷାରେ ଏହା ''ଏମୋଙ୍ଗ'' । <ref>[http://www.jtic.org/phocadownload/archived_old_files/pdf/SMGChapter3.pdf Tsunami 1907: Early Interpretation and its Development]</ref> ଆସେଃ ରାଜ୍ୟର ସିଙ୍ଗକିଲ୍‌ରେ ସୁନାମିକୁ ସ୍ଥାନୀୟ ଲୋକ ''ଗ୍ଲୋରୋ'' କହନ୍ତି । <ref>[http://m.tribunnews.com/2010/04/19/13-pulau-di-aceh-singkil-hilang 13 Pulau di Aceh Singkil Hilang]</ref>