"ରାଷ୍ଟ୍ରପତି ଭବନ" ପୃଷ୍ଠାର ସଂସ୍କରଣ‌ଗୁଡ଼ିକ ମଧ୍ୟରେ ତଫାତ

'''ରାଷ୍ଟ୍ରପତି ଭବନ''' ଭାରତ ସରକାରର [[ରାଷ୍ଟ୍ରପତି]]ର ସରକାରୀ ଆବାସ ଅଟେ । ୧୯୫୦ ମସିହା ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ଏହାକୁ "ବାଇସରାୟ ହାଉସ" କୁହାଯାଉଥିଲା । ସେତେବେଳେ ଏହା ତତ୍କାଳୀନ ଭାରତର ଗଭର୍ନର ଜେନେରାଲଙ୍କ ଆବାସ ଥିଲା । ଏହା ନୂଆଦିଲ୍ଲୀର ହୃଦୟ କ୍ଷେତ୍ରରେ ସ୍ଥିତ ଅଟେ । ଏହି ମହଲରେ ୩୪୦ଟି କକ୍ଷ ରହିଛି ଏବଂ ଏହା ବିଶ୍ୱରେ କୌଣସି ରାଷ୍ଟ୍ରଧ୍ୟକ୍ଷର ଆବାସ ରୁଆବାସରୁ ବଡ଼ ହୋଇଥାଏ । ବର୍ତ୍ତମାନ ଭାରତର ରାଷ୍ଟ୍ରପତି , ସେହି କକ୍ଷରେ ରୁହନ୍ତି ନାହିଁ , ଯେଉଁଠାରେ ବାଇଶରାୟ ରହୁଥିଲେ , ଅଥବା ସେ ଅତିଥି କକ୍ଷରେ ରହୁଥିଲେ। ଭାରତର ପ୍ରଥମ ଭାରତୀୟ ଗଭର୍ନର ''"ଶ୍ରୀ ସୀ ରାଜଗୋପାଳଚାର୍ଯ୍ୟ"''ଙ୍କୁ ଏଠାକାର ମୁଖ୍ୟ ଶୟନ କକ୍ଷ, ନିଜର ବିନୀତ ନମ୍ର ରୁଚି କାରଣରୁ ଅତି ଆଡମ୍ବର ପୂର୍ଣ୍ଣ ଲାଗିଲା ଯାହା କାରଣରୁ ସେ ଅତିଥି କକ୍ଷରେ ରହିବାକୁ ଉଚିତ ମନକଲେ । ତାଙ୍କ ଉପରାନ୍ତେ ସମସ୍ତ ରାଷ୍ଟ୍ରପତି ମାନେ ଏହି ପରମ୍ପରା ନିଭେଇଥିଲେ । ଏଠାକାର ମୁଗଲ ଉଦ୍ୟାନର ଗୋଲାପ ବାଟିକାରେ ଅନେକ ପ୍ରକାରର [[ଗୋଲାପ]] ଲାଗିଥାଏ ଏବଂ ଏଠାକାର ଜନସାଧାରଣ ହେତୁ, ପ୍ରତି ବର୍ଷ ଫେବୃଆରୀ ମାସରେ ଖୋଲିଥାଏ । ଏହି ଭବନର ମୁଖ୍ୟ କଥା ହେଲା, ଏହି ଭବନର ନିର୍ମାଣରେ ଲୁହାର ନଗଣ୍ୟ ପ୍ରୟୋଗ ହୋଇଛି ।

[[ଦିଲ୍ଲୀ]]ଦରବାର ବର୍ଷ ୧୯୧୧ରେ ଭାରତର ରାଜଧାନୀକୁ ତତ୍କାଳୀନ କଲିକତାରୁ ସ୍ଥାନାନ୍ତରିତ କରି ଦିଲ୍ଲୀ ଆଣିବାର ନିର୍ଣ୍ଣୟ କରାଗଲା । ଏହି ନିର୍ଣ୍ଣୟ ୧୨ ଡିସେମ୍ବର କୁଡିସେମ୍ବରକୁ ''ଜର୍ଜ ପଞ୍ଚମ''' ଦ୍ୱାରା ଘୋଷିତ କରାଗଲା । ଏହି ଯୋଜନା କୁଯୋଜନାକୁ ଗଭର୍ନର ଜେନେରାଲଙ୍କ ମତକୁ ପ୍ରଧାନ ଏବଂ ଅତୀବ ବିଶେଷ ଦର୍ଜା ଦିଆଗଲା ।

ଲୁଟ୍ୟନ୍ସ ଏହି ବିବାଦକୁ ବେକରଳୁ ସ୍ତରର ମାନିଥିଲେ । କିନ୍ତୁ ବହୁ ପ୍ରୟାସ ପରେ ମଧ୍ୟ ଏହାକୁ ବଦଳେଇ ପାରିଲେ ନାହିଁ । ସେ ଚାହୁଁଥିଲେ କି, ଭବନର ତଳ ସ୍ତର ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ଲମ୍ବା ଢାଳରେ ସଡକ ଆସୁ, ଯାହାଦ୍ୱାରାକି ଭବନର ଦୃଶ୍ୟରେ ବାଧିତ ନ ହେଉ , ଏବଂ ଦୂରରୁ ଦୃଶ୍ୟ ହେଉ । ୧୯୧୪ ମସିହାରେ ବେକର ଏବଂ ଲୁଟ୍ୟନ୍ସ ସହିତ ଅୟୋଜିତ ଏକ ସମିତିରେ ନିଷ୍ପତି ନିଆଗଲା କି, ସଡକର ଢାଲ ୨୫ ରୁ୨୫ରୁ ୧ ହେଉ, ଯାହା ପରେ ୨୨ ରୁ୨୨ରୁ ୧ ହେଲା । ଏହାଦ୍ୱାରା ଅଧିକ ଠିଆ ହୋଇଥିବା ଢାଲ ଭବନର ଦୃଶ୍ୟକୁ ଆହୁରି ବଧିତ କରିଥା'ନ୍ତା । ଲୁଟ୍ୟନ୍ସ ଏହା ଜାଣିଥିଲେ କି, ଏହି ଢାଲ ମଧ୍ୟ ଏହାର ଦୃଶ୍ୟକୁ ପୂର୍ଣ୍ଣତଃ ଦେଖେଇ ପାରିବ ନାହିଁ । ତା'ପରେ ସେ ଏହାକୁ କମ କରିବାର ନିବେଦନ କଲେ । ୧୯୧୬ ମସିହାରେ ଇସ୍ପିରିୟଲ ଦିଲ୍ଲୀ ସମିତି ଲୁଟ୍ୟନ୍ସଙ୍କ ଏହି ପ୍ରସ୍ତାବକୁ ପ୍ରତ୍ୟାଖ୍ୟାନ କଲେ । ଲୁଟ୍ୟନ୍ସ ସେତେବେଳେ ମଧ୍ୟ ଏହା ବୁଝିଲେ କି , ବେକର ସରକାରଙ୍କୁ ଖୁସି କରି ଏବଂ ପଇସା ବନେଇବାରେ ଅଧିକ ଲାଗିଥିଲା , ନାହିଁ କି ଭଲ ଶ୍ରେଣୀର ବାସ୍ତୁ ରୂପାଙ୍କନରେ ଧ୍ୟାନ କେନ୍ଦ୍ରିତ କରିବାରେ ।

ଇମାରତ ଉପରେ ଭାରତୀୟ ସ୍ଥାପତ୍ୟ କଳାର ଏକ ଅଭିନ୍ନ ଅଙ୍ଗ ରହିଛି । ଇମାରତରେ ବିଭିନ୍ନ ଭାରତୀୟ ଡିଜାଇନ ଡାଳ ଯୋଡ଼ା ଯାଇଅଛି । ଏଥିରେ ବହୁତ ଗୋଲାକାର ପରାତ / କୁଣ୍ଡ ରୂପୀ ଘେର ଚିତ୍ରିତ ହୋଇଛି, ଯାହା କି ଭବନ ଉପରେ ଲଗା ହୋଇଛି । ଏହା ଭାରତୀୟ ସ୍ଥାପତ୍ୟର ଅଭିନ୍ନ ଅଙ୍ଗ ଅଟେ । ଏଠାରେ ପରମ୍ପରାଗତ ଭାରତୀୟ ଚଜ୍ଜେ ମଧ୍ୟ ରହିଛି , ଯାହା କି ଆଠ ଫୁଟ ଦ୍ୱାର ରୁଦ୍ୱାରରୁ ବାହାରକୁ ବହିରିଛି ଏବଂ ତଳେ ପୁଷ୍ପକୃତିରେ ସମ୍ପନ୍ନ ହୋଇଛି । ଏହା ଭବନକୁ ସିଧା ସୂର୍ଯ୍ୟାଲୋକ ଝରକାରେ ପଡିବା ଦ୍ୱାରା ଏବଂ ମୌସମୀରେ ବର୍ଷା ଜଳରୁ ଅଟକାଇ ଥାଏ । ଛାତ ଉପରେ ତିଆରି ହୋଇଥିବା ବହୁ ଛତା , ଭବନର ଛାତର ପର ଭାଗକୁ , ଯେଉଁଠାରେ ମୁଖ୍ୟ ଗୁମ୍ବଦ ତିଆରି ହୋଇନାହିଁ , ସେଇଠାରେ ସପାଟ ଦୃଶ୍ୟ ହେବାରୁ ଅଟକାଇ ଥାଏ । ଲୁଟ୍ୟନ୍ସ ବହୁ ଭାରତୀୟ ଶୈଳୀର ନମୁନାକୁ ଉପଯୁକ୍ତ ସ୍ଥାନରେ ପ୍ରୟୋଗ କରିଛନ୍ତି , ଯାହା ବହୁ ପ୍ରଭାବ ଶାଳୀ ହୋଇପାରିଛି । ଏଥିରୁ କିଛି ଅଛି, ବାଗରେ ତିଆରି ନାଗ, ସ୍ତମ୍ଭରେ ତିଆରି ଧ୍ୱଜ ହାତୀ (ଚିତ୍ରିତ) ଏବଂ ଛୋଟ ସ୍ତମ୍ଭରେ ଚିତ୍ରିତ ବସିଥିବା ସିଂହ । ବ୍ରିଟିଶ ଶିଳ୍ପକାର '''ଚାର୍ଲସ ସର୍ଜିୟେଣ୍ଟ ଜୌଗର''', ଯିଏ ନିଜ ଦ୍ୱାରା ପ୍ରସ୍ତୁତ ବହୁ ଯୁଦ୍ଧ ସ୍ମାରକ ପାଇଁ ଜଣା ଯା'ନ୍ତି , ସେ ହିଁ ବାହାର ଦ୍ୱାରରେ ତିଆରି ହାତୀ ମାନଙ୍କୁ ସଜେଇଥିଲେ । ଏହା ସହିତ [[ଜୟପୁର ସ୍ତମ୍ଭ]] ନିକଟର ପୂର୍ଣ୍ଣ ବାସ ରିଲିଫ ମଧ୍ୟ ସେ ତିଆରି କରିଥିଲେ ।

ଏହାର ଗୁମ୍ବଦ , ଲୁଟ୍ୟନ୍ସଙ୍କ ଅନୁସାରେ ରୋମାନ ପାନ୍ଥ ରୁପାନ୍ଥରୁ ପ୍ରେରିତ ବୋଲି କୁହାଯାଇ ଥିଲା । ଏହା ମୂଳତଃ [[ମୋର୍ଯ୍ୟ ବଂଶ]]ରେ ତିଆରି '''''ସାଞ୍ଚୀ ସ୍ତୁପ, ସାଞ୍ଚୀ, ମଧ୍ୟ ପ୍ରଦେଶ'''''ରୁ ବ୍ୟୁତ୍ପନ୍ନ ହୋଇଛି । ଏହା ୟୁରୋପୀୟ ଏବଂ ମୁଗଲ ବସ୍ତୁକଳା (ସ୍ଥାପତ୍ୟ କଳା)ର ଘଟକ ଅଟେ । ଏଥିରେ ୩୫୫ ସୁସଜ୍ଜିତ କକ୍ଷ ରହିଛି । ଏହାର ଭୁକ୍ଷେତ୍ର ଫଳ ୨,୦୦,୦୦୦ ବର୍ଗ ଫୁଟ (୨୧୦୦୦ ବର୍ଗ ମିଟର) ଅଟେ । ଏହି ଭବନରେ ୭୦୦ ମିଲିୟନ ଇଟା ଏବଂ ୩.୫ ମିଲିୟନ ଘନ ଫୁଟ (୮୫୦୦୦ ଘନ ମିଟର) ପଥର ଖଞ୍ଜା ହୋଇଛି , ଯାହା ସହ ଲୁହାର ନ୍ୟୁନତମ ପ୍ରୟୋଗ ହୋଇଛି ।

ଭବନର ଠିକ ସାମ୍ନାରେ ଏକ ମାର୍ଗ ନାରଙ୍ଗୀ ବଦରପୁର ବଜରିରେ ଘୋଡ଼ି ହୋଇଥିବା ସିଧା ଲୁହାର ମୁଖ୍ୟ ଦ୍ୱାର ରୂପୀ ଫାଟକ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ଯାଇ, ଯାହା କି ସେ ଫାଟକରୁ ହୋଇ, ଦୁଇ ସଚିବାଳୟ ରୁସଚିବାଳୟରୁ ହୋଇ ଲାଲ କାନ୍ଥର ମଧ୍ୟରୁ ତଳକୁ ଆସିଥାଏ ଏବଂ ''ବିଜୟ ଚୌକ'' ରୁ ହୋଇ, ରାଜପଥ କୁହାଯାଇଥାଏ । ଏହି ମାର୍ଗ [[ଇଣ୍ଡିଆ ଗେଟ]] ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ଯାଇଥାଏ । ଏହି ଭବନର ଦୂରର ଠିକ ମଝିରେ , ଏକ ପଥରର ଗୋଲାପୀ ଏବଂ ଲାଲ ରଙ୍ଗର ସ୍ତମ୍ଭ ଠିଆ ହୋଇଛି , ଯାହା ବହୁ ଉଞ୍ଚା ଅଟେ ଏବଂ ସେଥିରେ ଜୟପୁରର ତତ୍କାଳୀନ ମହାରାଜାଙ୍କ ଦ୍ୱାରା ପଠାଯାଇଥିବା ଏକ ଚାନ୍ଦିର ଶୁଭକମାନା ପ୍ରତୀକ ଏହି ସ୍ତମ୍ଭର ଉପରେ ଲାଗିଛି । ଏହି କାରଣରୁ ଏହାକୁ ଜୟପୁରୀ ସ୍ତମ୍ଭ କୁହାଯାଏ । ଏହି ସ୍ତମ୍ଭର ଉତ୍ତର ଏବଂ ଦକ୍ଷିଣ ପଟେ, ତଳକୁ ପାହାଞ୍ଚରେ ଓହ୍ଲେଇ ଫୁଇ ରାସ୍ତା ପାଖାପାଖି ୨୦୦ ମିଟର ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ଯାଇଥାଏ ।