ପାରଳାଖେମୁଣ୍ଡି

ପାରଳାଖେମୁଣ୍ଡି ଓଡ଼ିଶାର ଗଜପତି ଜିଲ୍ଲାର ଏକ ସହର ଓ ମୁଖ୍ୟ ସଦର ମହକୁମା ।ପାରଳାଖେମୁଣ୍ଡି ସଂକ୍ଷିପ୍ତରେ 'ପାରଳା' ଭାବରେ ଜଣାଶୁଣା । ଏହା ଗଜପତି ଜିଲ୍ଲାର ଜିଲ୍ଲା ସଦର ମହକୁମା। ଏହା ୧୮୮୫ ମସିହାରେ ଓଡ଼ିଶାରେ ପ୍ରତିଷ୍ଠିତ ପୁରାତନ ପୌରପାଳିକା ମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରୁ ଅନ୍ୟତମ |  ସହରର ଅଧିକାଂଶ ଲୋକ ଓଡ଼ିଆ କୁହନ୍ତି |  ସହରଟି ଆନ୍ଧ୍ରପ୍ରଦେଶ ସହିତ ଅତି ନିକଟତମ |  ଆନ୍ଧ୍ରପ୍ରଦେଶର ଶ୍ରୀକାକୁଲମ୍ ଜିଲ୍ଲାର ପୁରୁଣା ପାଟଣା ସହର ଏହାର ଅତି ନିକଟବର୍ତ୍ତୀ ହେତୁ ପାରଳାଖେମୁଣ୍ଡି ଦ୍ବେତ ସହର ଭାବରେ ପରିଗଣିତ ହୁଏ |  ମହେନ୍ଦ୍ର ତନୟା ନଦୀଦ୍ୱାରା କେବଳ ସହରଗୁଡିକ ପୃଥକ ହୋଇଛି। ଅତୀତରେ ଏହା ଖେମୁଣ୍ଡି ଇଷ୍ଟେଟର ରାଜଧାନୀ ଥିଲା , ଯେଉଁଠି ପୂର୍ବ ଗଙ୍ଗ ବଂଶର ରାଜା ମହାରାଜାମାନେ ରାଜୁତି କରୁଥିଲେ।  ଏହି ସହରଟି ଓଡ଼ିଶାର ଏକ ପ୍ରାଚୀନ ସାଂସ୍କୃତିକ କେନ୍ଦ୍ର ତଥା ଅଷ୍ଟାଦଶ ଶତାବ୍ଦୀର ଓଡ଼ିଆ ସଂଗୀତକାର-କବି ଗୋପାଳକୃଷ୍ଣ ପଟ୍ଟନାୟକ, ଓଡ଼ିଶା ରାଜ୍ୟର ଅନ୍ୟତମ ପ୍ରତିଷ୍ଠାତା ମହାରାଜା କୃଷ୍ଣ ଚନ୍ଦ୍ର ଗଜପତି ନାରାୟଣ ଦେବ, ପ୍ରଥମ ଓଡ଼ିଆ ଅଭିଧାନ ସଙ୍କଳକ ତଥା ପ୍ରଥମ ଓଡ଼ିଆ ଭାଷା ତତ୍ତ୍ୱବିତ ପଣ୍ଡିତ ଗୋପୀନାଥ ନନ୍ଦ ଶର୍ମା, ଐତିହାସିକ ସତ୍ୟନାରାୟଣ ରାଜଗୁରୁଙ୍କ ଜନ୍ମସ୍ଥଳୀ ଭାବରେ ଜଣାଶୁଣା |  ଏହି ସହର ଏହାର ଶତାବ୍ଦୀର ପୁରୁଣା ମନ୍ଦିର, ମଠ, ପ୍ରାସାଦ ଏବଂ ଐତିହ୍ୟ ସ୍ମାରକୀ ପାଇଁ ମଧ୍ୟ ପ୍ରସିଦ୍ଧ |

ପାରଳାଖେମୁଣ୍ଡି
ସହର
ଦେଶ	ଭାରତ
ରାଜ୍ୟ	ଓଡ଼ିଶା
ଜିଲ୍ଲା	ଗଜପତି
Elevation	145 m (476 ft)
ଜନସଂଖ୍ୟା  (2001)
• ମୋଟ	୪୨,୯୯୧
ଭାଷା
• ସରକାରୀ	ଓଡ଼ିଆ
• ଆଞ୍ଚଳିକ	ଓଡ଼ିଆ, ତେଲୁଗୁ, ହିନ୍ଦୀ, ଓ ଇଁରାଜୀ
ସମୟ ମଣ୍ଡଳ	UTC+5:30 (IST)
ପିନ କୋଡ଼	୭୬୧ ୨୦୦
ଟେଲିଫୋନ କୋଡ଼	୯୧-୬୮୧୫
ଗାଡ଼ି ପଞ୍ଜିକରଣ	OD-20
ୱେବସାଇଟ	gajapati.nic.in

ଜନସଂଖ୍ୟା ଓ ସାକ୍ଷରତା

୨୦୦୧ ମସିହାର ଭାରତୀୟ ଜନଗଣନା ଅନୁସାରେ, ପାରଳାଖେମୁଣ୍ଡି ସହରର ମୋଟ ଜନସଂଖ୍ୟା ୪୨୯୯୧ । ସେଥି ମଧ୍ୟରୁ ୫୦.୫୯% ଜଣ ପରୁଷ ହୋଇଥିବା ବେଳେ ୪୯.୪୧% ଜଣ ନାରୀ ଅଟନ୍ତି । ପାରଳାଖେମୁଣ୍ଡିର ସାକ୍ଷରତା ହାର ୬୮.୭୩% । ଏହା ଜାତୀୟ ହାରଠାରୁ -୩.୮୯% ପ୍ରତିଶତ କମ । ସେଥିରୁ ୩୮.୭୬% ପ୍ରତିଶତ ପୁରୁଷ ଓ ୨୯.୯୭% ନାରୀ ଅଟନ୍ତି । ୧୦.୯୧% ଲୋକ ସେଠାରେ ୬ ବର୍ଷ ବୟସରୁ କମ ବୟସ୍କ ଅଟନ୍ତି ।

ଭାଷା

ଓଡ଼ିଆ ପାରଳାଖେମୁଣ୍ଡିର ସରକାରୀ ଭାଷା ।