[[Category:Lua error in package.lua at line 80: module 'Module:Pagetype/setindex' not found. with short description]]

କୁଶୀନଗର
कुशीनगर
Kushinara
city
StateUttar Pradesh
DistrictKushinagar
Government
 • TypeNagar Panchayat
 • District MagistrateMr. Shambhu Kumar
Population
 (2011)
 • Total୨୨,୨୧୪[୧]
Languages
 • OfficialHindi
Time zoneUTC+5:30 (IST)
Websitewww.kushinagar.nic.in

କୁଶୀନଗର, ବ କୁଶୀନାରା ,  ଭାରତୀୟ ରାଜ୍ୟ ଉତ୍ତରପ୍ରଦେଶର କୁଶୀନଗର ଜିଲ୍ଲାର ଏକ ସହର ଓ ନଗର ପଞ୍ଚାଯତ । NH- 28ରେ ଗୋରଖପୁରରୁ 52 କିଲୋମିଟର ଦୂରରେ ଏହା ଅବସ୍ଥିତ ।ପ୍ରସ୍ତାବିତ କୁଶୀନଗର - ସାରନାଥ ବୁଦ୍ଧହ ଏକ୍ସପ୍ରେସସ୍ୱୟ ରେଳପଥ ଏହାକୁ ରେଳ ସଂଯୋଗ ପ୍ରଦାନ କରିବା । ଏହା ଏକ ଗୁରୁତ୍ୱପୂର୍ଣ ବୌଦ୍ଧ ତୀର୍ଥ ସ୍ଥଳ । ଏଠାରେ ଗୌତମ ବୁଦ୍ଧ ତାଙ୍କର ମୃତ୍ୟୁ ପରେ ପରିନିର୍ବାଣ ଲାଭ କରିଥିଲେ ବୋଲି କୁହାଯାଏ । [୨] ଭରତ ବାହାରୁ ବୌଦ୍ଧମାନେ ଏହି ସ୍ଥାନକୁ  ଜୀବନକାଳରେ ଅନ୍ତତଃ ଥରେ ଏହି ସ୍ଥାନକୁ ପରିଦର୍ଶନରେ ନିଶ୍ଚୟ ଆସିଥାନ୍ତି । [୩]

ବ୍ୟୁପତ୍ତି  ସମ୍ପାଦନା

ଏକ ତଥ୍ୟ ଅନୁସାରେ କୁଶବତୀ କୋଶଳ ରାଜ୍ୟର ରାଜଧାନୀ  ଥିଲା । ଓ ରାମାୟଣର ଲିପି ଅନୁସାରେ ଏହି ନଗରକୁ ରାମାଙ୍କ ପୁତ୍ର  ରାଜା କୁଶ ସ୍ଥାପନ କରିଥିଲେ  । ବୌଦ୍ଧ ମତରେ କୁଶୀନଗର ରାଜା କୁଶଙ୍କ ଆଗରୁ ସ୍ଥାପିତ ହେଇଥିଲା । କୁଶ ବତୀ ନାମ କୁଶ ଜାତୀୟ ଘାସରୁ ଆସିଥିବା କୁହାଯାଏ । [୩]

ଜନସଂଖ୍ୟା ସମ୍ପାଦନା

2011 ଜନଗଣନା ଅନୁସାରେ କୁଶୀନଗରର ଜନସଂଖ୍ୟା 22,214 ଥିଲା ,[୧][୪] ସମୁଦାୟ ଗୃହ ସଂଖ୍ୟା 3462 ଥାଇ ପୁରୁଷ ସଂଖ୍ୟା 52% ହେଇଥିବା ବେଳେ ମହିଳା 48% ଥିଲେ । ସାକ୍ଷ୍ୟରତା ହାର 78.43 % ଯାହା ଜାତୀୟ ହାରଠାରୁ ଆଦିକ । 10 ବର୍ଷରୁ କମ ଆବାଡି 11% ରହିଥିଲେ ।  କୁଶୀନଗର  ରେ 5.03 % SC ହେଇଥିବା ବେଳେ ,2.39% ଲୋକ(ST) ଥିଲେ । [୧]

  • Buddha Post Graduate College, Kushinagar
  • Buddha Intermediate College, Kushinagar

ଇତିହାସ  ପୂର୍ବତନ କୁଶବତୀ ନାମ ଥିବା ସହର ବର୍ତ୍ତମାନ କୁଶୀନଗର ନାମରେ ପରିଚିତ । ଏହା 6 ସ୍ଥ ଶତାବ୍ଦୀରେ ମଲ୍ଲ ରାଜବଂଶର ରାଜଧାନୀ ଥିଲା । ଏହା ମୌର୍ଯ୍ୟ , ଶ୍ରୁଙ୍ଗ , କୁଶାଣ ଗୁପ୍ତା ଓ ହର୍ଷ ସମ୍ଭ୍ରାଜ୍ୟର ଅଂଶ ରହିଥିଲା । 

 12 ଶ ଶତାବ୍ଦୀ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ କୁଶୀନଗର କୁଶୀନାରା ନାମକ ରାଜବଂଶଦ୍ୱାରା ପରିଚାଳିତ ହେବା ପରେ ତାହାର ବିଲୋପ ହେଇଥିଲା । 15 ଶ ଶତାବ୍ଦୀରେ ପାଡରାଉନା ରାଜପୁତ ମଦନ ସିଂହଙ୍କଦ୍ୱାରା ଶାସିତ ହଉଥିଲା । 


ବ୍ରିଟିଶ ସମୟରେ 19 ଶ ଶତାବ୍ଦୀରେ ଆଲେକଜାଣ୍ଡାର କନନୀଙଘମ ନାମକ ପ୍ରତ୍ନତତ୍ତ୍ୱବିଦଙ୍କଦ୍ୱାରା ଖନନ କରାଯିବା ପରେ କୁଶୀନଗର ପୁଣି ଆଧୁନିକ କୁଶୀନଗର ଭାବରେ ପରିଚିତ ଓ ପ୍ରସିଦ୍ଧିକୁ ଆସିଲା । 1876 ମସିହାରୁ 20 ତମ ଶତାବ୍ଦୀର ପ୍ରାରମ୍ଭ ଯାଏ ବିହୀନନା ସମୟରେ ପ୍ରତ୍ନତତ୍ତ୍ୱ ଖନନ ପରେ ସ୍ତୂପ ଓ ଅନନ୍ୟ ଗୃହ ସବୁ ଅବିଷ୍କୃତ ହେଲା । 20 ତମ ଶତାବ୍ଦୀରେ ଏଇତିହାସିକ ଭୋଗେଲ[୫] ଏ ଦିଗର ଭୂ ଉଦ୍ୟମ କରି ବୌଦ୍ଧ ଭଗ୍ନାବଶେଷ ସବୁ ଉଦ୍ଧାର କରିଥିଲେ । 

1903 ମସିହାରେ ବର୍ମାର ବୌଦ୍ଧ ସନ୍ଥ ଏଠାକୁ ଆସି ମହାପରିନିର୍ବାଣ ମନ୍ଦିରକୁ ରହଣି ମନ୍ଦିର ଭାବରେ ରଖିଲେ । 

ସ୍ୱାଧୀନତା ପରେ 1994ରେ କୁଶୀନଗର ଏକ ଜିଲ୍ଲାର ମାନ୍ୟତା ପାଇଲା ।[୬] 

 
Buddha's cremation stupa, Kushinagar.

ଗୌତମ ବୁଦ୍ଧଙ୍କ ମୃତ୍ୟୁ ଓ ପରିନିର୍ବାଣ ସ୍ଥଳ  ସମ୍ପାଦନା

1896ରେ ୱେଦାଳ  ନାମକ ହିତିହାସ ବିଷାରଦ ବୁଦ୍ଧଙ୍କ ପରିନିର୍ବାଣ ରାମପୁରା ନାମକ ସ୍ଥାନରେ ହେଇଥିଲା ବୋଲି ମତଦେଇଥିଲେ । କିନ୍ତୁ ମହାପରିନିର୍ବାଣ ସତ୍ତ  ଅନୁସାରେ ବୁଦ୍ଧ କୁଶୀନଗରକୁ ଯାତ୍ରା କରିଥିଲେ ଓ ସେଠାରେ ତାଙ୍କର ମୃତ୍ୟୁ ପରେ ସମାଧି ଦିଆ ଯାଇଥିଲା । ଆଧୁନିକ ପ୍ରତ୍ନତାତ୍ୱିକ ପ୍ରମାଣ ଅନୁସାରେ ଅଧୁନା କାଶିଆ ନାମକ ସ୍ଥାନରେ ବୁଦ୍ଧଙ୍କ ପରଲୋକ ହେଇଥିଲା । .[୭][୮][୯][୧୦]

ଅଶୋକ ଏଠାରେ ସ୍ତୂପ ଓ ତୀର୍ଥ ସ୍ଥଳର ନିର୍ମାଣ କରେଇ ଥିଲେ । [୧୧] ଗୁପ୍ତ ରାଜୁତି ସମୟରେ ଏହାର ପରିବର୍ଦ୍ଧନ ହେଇଥିଲା ଓ ଢଳିତ ବୁଦ୍ଧ ମୂର୍ତି ସ୍ଥାପନ ହେଇଥିଲା । [୧୨][୧୩] 1200 ମସିହା ପରେ ଏଠାରୁ ବୌଦ୍ଧ ଧର୍ମାବଲମ୍ବୀମାନେ ମୁସଲମାନ ଆକ୍ରମଣ ଯୋଗୁ ପଳାଯନ କରିଥିଲେ । d.[୧୪][୧୫] 1900 ମସିହା ପରେ ବ୍ରିଟିଶ ପ୍ରତ୍ନତତ୍ତ୍ୱବିଦମାନେ ଏଠାରେ 1500 ବର୍ଷ ପୁରାତନ ବୌଦ୍ଧ ମୁଠି ଓ ଚିତ୍ର ଉଦ୍ଧାର କରିଥିଲେ । [୧୩][୧୬][୧୭] ସେହିଦିନରୁ ପୁଣି ଏହା ବୁଦ୍ଧ ଧର୍ମର ଏକ ମୁଖ୍ୟ ତୀର୍ଥ ଭାବେ ରହିଛି । .[୧୮][୧୯] ଖନନ ବେଳେ ଏହି ଅଞ୍ଚଳ 3 ମ ଶତାବ୍ଦୀରେ ମଧ୍ୟ ତୀର୍ଥ ସ୍ଥଳ ଭାବେ ଥିବାର ଜଣା ଯାଏ । [୧୮]

ଭୋଗୋଳିକ ସ୍ଥିତି  ସମ୍ପାଦନା

କୁଶୀନଗର ଜାତୀୟ ରାଜପଥ 28ର ଗୋରଖପୁରଠାରୁ 53 କିଲୋମିଟର ଦୂରରେ  latitude 26° 45´ N and 83° 24´ E.[୨୦][୨୧] ମଧ୍ୟରେ ଅବସ୍ଥିତ ।  କାଶିଆ ଆଞ୍ଚଲରେ ବିମାନ ସେବା ମଧ୍ୟ ରହିଛି । .[୨୦]

ପର୍ଯ୍ୟଟନ  ସମ୍ପାଦନା

 
ୱାଟ ଠାର କୁଶୀନାରା ମନ୍ଦିରର ସ୍ୱରନା ବୁଦ୍ଧ ପ୍ରତିମା 
 
ପରିଣୀବର୍ତନ ମନିର , ପରିଣୀବର୍ତନ ସ୍ତୂପ ସହ , କୁଶୀନଗର 

ଗ୍ୟାଲେରି  ସମ୍ପାଦନା

ଆଧାର  ସମ୍ପାଦନା

  1. ୧.୦ ୧.୧ ୧.୨ "Kushinagar City Census". census2011. Retrieved 17 ଜୁଲାଇ 2015. ଆଧାର ଭୁଲ: Invalid <ref> tag; name "census2011" defined multiple times with different content
  2. W. Owen Cole, Peggy Morgan Six Religions in the Twenty-First Century 2000 - Page 204 "Kushinara.
  3. ୩.୦ ୩.୧ "Kushinagar". official government website of Kushinagar.
  4. Census of India: Population Finder, http://censusindia.gov.in/PopulationFinder/View_Village_Population.aspx?pcaid=1249&category=N.P.
  5. J. Ph. Vogel, “Some Buddhist Monasteries in Ancient India,” Journal of the Ceylon branch of the Royal Asiatic Society 1 (1950): pp. 27-32
  6. "Kushinagar History". kushinagar.nic.in.
  7. United Nations (2003).
  8. Kevin Trainor (2004).
  9. Elizabeth Lyons; Heather Peters; Chʻeng-mei Chang (1985).
  10. Huntington, John C (1986), "Sowing the Seeds of the Lotus" (PDF), Orientations, September 1986: 47, archived from the original (PDF) on Nov 28, 2014 
  11. Akira Hirakawa; Paul Groner (1993).
  12. Gina Barns (1995).
  13. ୧୩.୦ ୧୩.୧ Robert Stoddard (2010).
  14. Richard H. Robinson; Sandra Ann Wawrytko; Ṭhānissaro Bhikkhu (1996).
  15. Mark Juergensmeyer; Wade Clark Roof (2011).
  16. Asher, Frederick (2009).
  17. Himanshu Prabha Ray (2014).
  18. ୧୮.୦ ୧୮.୧ Lars Fogelin (2015).
  19. Lars Fogelin (2006).
  20. ୨୦.୦ ୨୦.୧ "Kushinagar geography". kushinagr.nic.in.
  21. "Kushinagar". onefivenine.