ସୁଲକ୍ଷଣା ଦେବୀ

ସୁଲକ୍ଷଣା ଦେବୀ ଆଧୁନିକ ଓଡ଼ିଆ ସାହିତ୍ୟର ପ୍ରଥମ ନାରୀକବି । ତତ୍କାଳୀନ ସାରସ୍ୱତ ମହଲରେ ସେ ‘ଜନନୀ ସୁଲକ୍ଷଣା’ ନାମରେ ପରିଚିତ ଥିଲେ । ୧୮୨୯ ଖ୍ରୀଷ୍ଟାବ୍ଦରେ ସୁଲକ୍ଷଣା ତିଗିରିଆ ରାଜ୍ୟର ଦେବାନ ଦାଶରଥି ବେବର୍ତ୍ତାଙ୍କ କନ୍ୟାଭାବେ ଜନ୍ମଗ୍ରହଣ କରିଥିଲେ । ସେ ଢେଙ୍କାନାଳ ଗଡ଼ର ରାଜମନ୍ତ୍ରୀ ସାମନ୍ତ ଦାଶରଥି ପଟ୍ଟନାୟକଙ୍କ ପୁତ୍ର ନିତ୍ୟାନନ୍ଦଙ୍କୁ ବିବାହ କରିଥିଲେ । ୧୮୮୧ ମସିହାରେ ତାଙ୍କ ସ୍ୱାମୀ ନିତ୍ୟାନନ୍ଦଙ୍କ ମୃତ୍ୟୁପରେ ଜ୍ୟେଷ୍ଠପୁତ୍ର ଜଗନ୍ନାଥ ଢେଙ୍କାନାଳର ରାଜମନ୍ତ୍ରୀ ପଦବୀରେ ଓ କନିଷ୍ଠ ପୁତ୍ର ଦାମୋଦର ଅନ୍ୟ ଗଡ଼ଜାତ ରାଜ୍ୟର ଦେବାନ ପଦବୀରେ ନିଯୁକ୍ତ ହୋଇଥିଲେ । ଏହାପରେ ସେ ସାଂସାରିକ ଜଞ୍ଜାଳରୁ ମୁକ୍ତ ହୋଇ ହବିଷ୍ୟବ୍ରତରେ ବ୍ରତୀ ହୋଇଥିଲେ । ତାଙ୍କ ପୂର୍ବରୁ ପ୍ରାଚୀନ ଓଡ଼ିଆ ସାହିତ୍ୟରେ ମାଧବୀ ଦାସୀ, ବୃନ୍ଦାବତୀ ଦାସୀ ଓ ନିଃଶଙ୍କ ରାଣୀ ପ୍ରମୁଖ କେତେଜଣ ନାରୀକବି ପ୍ରାଚୀନ ରୀତିରେ ଭଜନ ଜଣାଣ ଲେଖିଥିଲେ । ସୁଲକ୍ଷଣା ଖଡ଼ିକାକୁ ଅଳତାରେ ବୁଡ଼ାଇ କାନ୍ଥରେ କବିତା ଲେଖୁଥିଲେ । ପରେ ତାଙ୍କ କନିଷ୍ଠ ପୁତ୍ର ଦାମୋଦର ସେଗୁଡ଼ିକୁ କାଗଜରେ ଉତାରି ନେଇ ପ୍ରକାଶ କରୁଥିଲେ । ପ୍ରଥମେ ସେ କେତେଗୋଟି ଜଣାଣ ଓ ଢେଙ୍କାନାଳର ରାଜା ଦୀନବନ୍ଧୁଙ୍କ ଅକାଳ ବିୟୋଗରେ ‘କ’ଠାରୁ ‘କ୍ଷ’ ଅନୁପ୍ରାସରେ କରୁଣ ରସରେ ‘ଦୀନବନ୍ଧୁ କୋଇଲି’ ରଚନା କରିଥିଲେ । ଏହା ୧୮୮୯ରେ କବି ଦାମୋଦରଙ୍କଦ୍ୱାରା ପ୍ରକାଶିତ ହୋଇଥିଲା । ଏହା ପରେ ସେ ଶ୍ରୀମନ୍ଦିରରେ ବାରମାସରେ ଅନୁଷ୍ଠିତ ପର୍ବପର୍ବାଣି, ଷଡ଼ଋତୁ ବର୍ଣ୍ଣନା ମାଧ୍ୟମରେ ଅଭିନବ ଶୈଳୀରେ ‘ପାରିଜାତମାଳା’ ନାମରେ କାବ୍ୟଗ୍ରନ୍ଥରେ ପରିବେଷଣ କରିଥିଲେ । ଏହା ୧୮୯୬ ମସିହାରେ କଟକ ପ୍ରିଣ୍ଟିଂ କମ୍ପାନୀଦ୍ୱାରା ପ୍ରକାଶିତ ହୋଇଥିଲା ।

ସୁଲକ୍ଷଣା ଦେବୀ
ଜନ୍ମ ଓ ଜନ୍ମସ୍ଥାନ	୧୮୨୯ ତିଗିରିଆ, ଢେଙ୍କାନାଳ, ଓଡ଼ିଶା
ସାହିତ୍ୟ କୃତି	ପାରିଜାତମାଳା, ଦୀନବନ୍ଧୁ କୋଇଲି
ଜୀବନସାଥୀ	ନିତ୍ୟାନନ୍ଦ ପଟ୍ଟନାୟକ
ସନ୍ତାନ	ଜଗନ୍ନାଥ, ଦାମୋଦର

ବାହାର ଆଧାର

ପଣ୍ଡିତ ଅନ୍ତର୍ଯ୍ୟାମୀ ମିଶ୍ର. "ଅନାଲୋଚିତ ପ୍ରତିଭା". ଧରିତ୍ରୀ ସାହିତ୍ୟାୟନ (୨୨ସେପ୍ଟେମ୍ବର-୫ଅକ୍ଟୋବର): ପୃଷ୍ଠା: ୮.