ନନ୍ଦିନୀ ଶତପଥୀ

ଓଡ଼ିଆ ରାଜନୀତିଜ୍ଞ

ନନ୍ଦିନୀ ଶତପଥୀ (୯ ଜୁନ ୧୯୩୧-୪ ଅଗଷ୍ଟ ୨୦୦୬[୧] ), ଓଡ଼ିଶାର ପ୍ରଥମ ମହିଳା ମୁଖ୍ୟମନ୍ତ୍ରୀ ତଥା ଜଣେ ଲେଖିକା ଥିଲେ । ସେ ଓଡ଼ିଶାର ଲୌହମାନବୀ ରୂପେ ସୁପରିଚିତ। । [୨] ସେ ଦୁଇଥର ମୁଖ୍ୟମନ୍ତ୍ରୀ ଦାୟିତ୍ୱ ଗ୍ରହଣ କରିଥିଲେ । ୧୯୭୨ରୁ ୧୯୭୩ ଓ ୧୯୭୪ରୁ ୧୯୭୬ ମସିହାରେ ସେ ଓଡ଼ିଶାର ମୁଖ୍ୟମନ୍ତ୍ରୀ ଭାବେ ଶପଥ ନେଇଥିଲେ ।

ନନ୍ଦିନୀ ଶତପଥୀ
ମୁଖ୍ୟମନ୍ତ୍ରୀ, ଓଡ଼ିଶା
କାର୍ଯ୍ୟକାଳ
୬ ମାର୍ଚ୍ଚ ୧୯୭୪ – ୧୬ ଡିସେମ୍ବର ୧୯୭୬
ପୂର୍ବ ଅଧିକାରୀରାଷ୍ଟ୍ରପତି ଶାସନ
ପର ଅଧିକାରୀରାଷ୍ଟ୍ରପତି ଶାସନ
କାର୍ଯ୍ୟକାଳ
୧୪ ଜୁନ ୧୯୭୨ – ୩ ମାର୍ଚ୍ଚ ୧୯୭୩
ପୂର୍ବ ଅଧିକାରୀବିଶ୍ୱନାଥ ଦାସ
ପର ଅଧିକାରୀରାଷ୍ଟ୍ରପତି ଶାସନ
ବ୍ୟକ୍ତିଗତ ସବିଶେଷ
ଜନ୍ମ(1931-06-09)୯ ଜୁନ ୧୯୩୧
ପିଠାପୁର, କଟକ
ମୃତ୍ୟୁ୪ ଅଗଷ୍ଟ ୨୦୦୬(2006-08-04) (ବୟସ ୭୫)
ରାଜନୀତିକ ଦଳଭାରତୀୟ ଜାତୀୟ କଂଗ୍ରେସ
ଅନ୍ୟାନ୍ୟ ରାଜନୀତିକ
ସମ୍ବନ୍ଧ
ଜନତା ପାର୍ଟି, ଜାଗ୍ରତ ଓଡ଼ିଶା
ଜୀବନ ସାଥୀଦେବେନ୍ଦ୍ର ଶତପଥୀ
ସନ୍ତାନତଥାଗତ ଶତପଥୀ ସୁପନୌ ଶତପଥୀ
ଶିକ୍ଷାନୁଷ୍ଠାନରେଭେନ୍ସା ମହାବିଦ୍ୟାଳୟ

ପ୍ରାରମ୍ଭିକ ଜୀବନ ସମ୍ପାଦନା

ନନ୍ଦିନୀ ୧୯୩୧ ମସିହା କଟକ ଜିଲ୍ଲା ପିଠାପୁର ଗ୍ରାମରେ ଏକ ବିପ୍ଲବୀ ପରିବାରରେ ତାଙ୍କ ଜନ୍ମ ଗ୍ରହଣ କରିଥିଲେ । ସେ ଥିଲେ ପଦ୍ମଭୂଷଣ ସାହିତ୍ୟିକ କାଳିନ୍ଦୀ ଚରଣ ପାଣିଗ୍ରାହୀ[୩] ଓ ରତ୍ନମଣି ଦେବୀଙ୍କର ଜ୍ୟେଷ୍ଠା କନ୍ୟା । ଓଡ଼ିଶାରେ ସାମ୍ୟବାଦୀ ଆନ୍ଦୋଳନର ପ୍ରବର୍ତକ ଭଗବତୀ ପାଣିଗ୍ରାହୀଙ୍କର ସେ ଝିଆରୀ ଓ ସ୍ୱାଧୀନତା ସଂଗ୍ରାମୀ ସ୍ୱପ୍ନେଶ୍ୱର ପାଣିଗ୍ରାହୀଙ୍କ ନାତୁଣୀ ଥିଲେ । ଛାତ୍ରୀ ଜୀବନରୁ ହିଁ ସେ ରାଜନୀତି ତଥା ସାହିତ୍ୟ ସର୍ଜନା ପ୍ରତି ବେଶ‌ ଆକର୍ଷିତ ଥିଲେ । ସେ ରେଭେନ୍ସା ମହାବିଦ୍ୟାଳୟରେ ଓଡ଼ିଆରେ ସ୍ନାତକୋତ୍ତର ହାସଲ କରିଥିଲେ । ମହାବିଦ୍ୟାଳୟ ଜୀବନରେ ୧୯୫୧ ମସିହାରେ ଛାତ୍ର ଆନ୍ଦୋଳନର ନେତୃତ୍ୱ ନେଇ ସେ କାରାବରଣ କରିଥିଲେ ।[୪]

ପାରିବାରିକ ଜୀବନ ସମ୍ପାଦନା

କଟକର ଝିଅ ନନ୍ଦିନୀ ଦେବୀ ତାଙ୍କ ବିପ୍ଳବୀ ଜୀବନର ବନ୍ଧୁ ଦେବେନ୍ଦ୍ର ଶତପଥୀଙ୍କୁ ବିବାହ କରି ଢେଙ୍କାନାଳର ବୋହୂ ହୋଇଥିଲେ । ଦେବେନ୍ଦ୍ର ଢ଼େଙ୍କାନାଳରୁ ଲୋକ ସଭା ସାଂସଦ ଭାବେ ଦୁଇ ଥର ନିର୍ବାଚିତ ହୋଇଥିଲେ ।[୫] ତାଙ୍କର ଦୁଇପୁଅ ବଡ଼ପୁଅ ନଚିକେତା ଶତପଥୀ ରାଜ୍ୟ ବାହରରେ ବ୍ୟବସାୟରେ ସଂପୃକ୍ତ ଥିବା ବେଳେ ସାନପୁଅ ତଥାଗତ ଶତପଥୀ ରାଜନୀତିରୁ ଅବସର ନେଇ ଏବେ ସାମ୍ବାଦିକତା ଉପରେ ମନୋନିବେଶ କରୁଛନ୍ତି ଓ ଦୈନିକ ଖବରକାଗଜ ଧରିତ୍ରୀ ଓଓଡ଼ିଶା ପୋଷ୍ଟ ର ସମ୍ପାଦକ ଅଛନ୍ତି ।[୬]

ରାଜନୈତିକ ଜୀବନ ସମ୍ପାଦନା

ନନ୍ଦିନୀ ଦେବୀ ୧୯୪୬ ମସିହାରେ ମହାବିଦ୍ୟାଳୟ କୋଠା ଉପରୁ ୟୁନିୟନ ଜ୍ୟାକ‌‌ ପତାକା ଓହ୍ଲାଇ ନିଜ ସାହସିକତାର ପରିଚୟ ଦେଇଥିଲେ । ନନ୍ଦିନୀ ଦେବୀ ଗର୍ଭବତୀ ଥିବା ସମୟରେ ୧୯୫୧ ଛାତ୍ର ଆନ୍ଦୋଳନରେ ନେତୃତ୍ୱ ନେଇ ପୁଲିସ ଲାଠି ମାଡ଼ର ଶିକାର ହୋଇଥିଲେ । ପ୍ରଥମେ ୧୯୬୨ ମସିହାରେ ସେ ରାଜ୍ୟସଭାକୁ ନିର୍ବାଚିତ ହୋଇଥିଲେ ଓ କେନ୍ଦ୍ର ପ୍ରଚାର ଓ ସୂଚନା ବିଭାଗର ଉପମନ୍ତ୍ରୀ ହୋଇଥିଲେ । ୧୯୬୮ରେ ସେ ପୁଣିଥରେ ରାଜ୍ୟସଭାକୁ ନିର୍ବାଚିତ ହୋଇ କେନ୍ଦ୍ର ପ୍ରଚାର ଓ ସୂଚନା ବିଭାଗର ରାଷ୍ଟ୍ରମନ୍ତ୍ରୀ ହୋଇଥିଲେ । ନନ୍ଦିନୀ ଦେବୀ ପ୍ରଧାନମନ୍ତ୍ରୀ ଇନ୍ଦିରା ଗାନ୍ଧୀଙ୍କ ଘନିଷ୍ଠ ଥିଲେ । ୧୯୭୨ରୁ ୭୩ ଓ ୧୯୭୪-୭୬ ସେ ଓଡ଼ିଶାର ମୁଖ୍ୟମନ୍ତ୍ରୀ ଭାବେ ଦାୟିତ୍ୱ ତୁଲାଇ ଥିଲେ । ଏହାପରେ ୧୯୭୭ରୁ ୮୦ ପ୍ରର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ସେ ଢେଙ୍କାନାଳ ନିର୍ବାଚନ ମଣ୍ଡଳୀରୁ ଜନତା ଦଳ ପ୍ରାର୍ଥୀ ରୂପେ ବିଧାନ ସଭାକୁ ନିର୍ବାଚିତ ହୋଇଥିଲେ । ଉତ୍କଳ ପ୍ରେଦଶ କଂଗ୍ରେସ (ଉର୍ସ) ଦଳରେ ସେ କିଛି ଦିନ କାର୍ଯ୍ୟରତ ଥିଲେ । ପୁଣି କଂଗ୍ରେସରେ ଯୋଗ ଦେଇ ୧୯୮୦-୮୫, ୧୯୮୫-୯୦ ଓ ୧୯୯୦-୯୫ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ବିଧାନ ସଭାକୁ ନିର୍ବାଚିତ ହୋଇଥିଲେ । ୧୯୮୯ ଓ ୧୯୯୫ ମସିହାରେ ସେ ରାଜ୍ୟ ଯୋଜନା ବୋର୍ଡ ଅଧ୍ୟକ୍ଷା ଭାବେ କାର୍ଯ୍ୟରତ ଥିଲେ । [୭]

  • ଓଡ଼ିଶାର ମୁଖ୍ୟମନ୍ତ୍ରୀ:
    • ୧୯୭୨-୧୯୭୩ ମସିହା
    • ୧୯୭୪-୧୯୭୬ ମସିହା [୮]
  • କେନ୍ଦ୍ରରେ:
    • ୧୯୬୨ -୧୯୬୮ (ସୂଚନା ଓ ପ୍ରସାରଣ ବିଭାଗ ଉପମନ୍ତ୍ରୀ)[୯]
    • ୧୯୬୮-୧୯୭୨ (ମିନିଷ୍ଟର ଆଟାଚ ଟୁ ପ୍ରାଇମ୍ମିନିଷ୍ଟର)
  • ରାଜ୍ୟସଭା ସଦସ୍ୟା:
    • ୧୯୬୨-୧୯୬୮ ମସିହା
    • ୧୯୬୮-୧୯୭୨ ମସିହା
  • ଅଧ୍ୟକ୍ଷା, ରାଜ୍ୟ ଯୋଜନା ବୋର୍ଡ଼
    • ୧୯୮୯-୧୯୯୦
    • ୧୯୯୫
  • ଓଡ଼ିଶା ବିଧାନ ସଭା ସଦସ୍ୟା:
    • ୧୯୭୨-୧୯୭୪ (କଟକ ସଦର)
    • ୧୯୭୪-୧୯୭୭ (ଢେଙ୍କାନାଳ)
    • ୧୯୭୭-୧୯୮୦ (ଢେଙ୍କାନାଳ)
    • ୧୯୮୦-୧୯୮୫(ଢେଙ୍କାନାଳ) (ସ୍ୱାଧୀନ)
    • ୧୯୮୫-୧୯୯୦ (ଢେଙ୍କାନାଳ) (ଜାଗ୍ରତ ଓଡ଼ିଶା)[୧୦]
    • ୧୯୯୦-୧୯୯୫ (ଗଁଦିଆ)
    • ୧୯୯୫-୨୦୦୦ (ଗଁଦିଆ)

ସାହିତ୍ୟ ସର୍ଜନା ସମ୍ପାଦନା

ଗଳ୍ପ ସମ୍ପାଦନା

  • ଅନାଥ-୧୯୪୨
  • କେତୋଟି କଥା-୧୯୬୭
  • ସପ୍ତଦଶୀ-୧୯୮୮

ଉପନ୍ୟାସ ସମ୍ପାଦନା

  • ଟିକି ସୁନା ହଜିଗଲା

ଅନୁବାଦ ସମ୍ପାଦନା

  • ଗାନ୍ଧୀକଥାମୃତ-୧୯୭୦ (ଏହା କ୍ରିଷ୍ଣା କ୍ରିପାଳିନୀଙ୍କ ‘ଅଲ ମେନ ଆର ବ୍ରଦର୍ସ’ର ଓଡ଼ିଆ ଅନୁବାଦ), କେନ୍ଦ୍ର ସାହିତ୍ୟ ଏକାଡେମୀଦ୍ୱାରା ପ୍ରକାଶିତ ।
  • ରସିଦ୍ ଟିକଟ-୧୯୯୦ (ଜ୍ଞାନପୀଠ ପୁରସ୍କାରପ୍ରାପ୍ତ ଅମୃତା ପ୍ରୀତମଙ୍କ ଆତ୍ମଜୀବନୀ ‘ରେଭିନ୍ୟୁ ଟିକେଟ’ର ଓଡ଼ିଆ ଅନୁବାଦ)
ଏହି ଅନୁବାଦ ପୁସ୍ତକ ପାଇଁ ୧୯୯୫ ମସିହାରେ କେନ୍ଦ୍ର ସାହିତ୍ୟ ଏକାଡ଼େମୀ ପୁରସ୍କାର ବିଜେତା ।
  • ଲଜ୍ଜା-୧୯୯୩ (ବଙ୍ଗଳା ଲେଖିକା ତସଲିମା ନସରିନଙ୍କ ‘ଲଜ୍ଜା’ ବହିର ଓଡ଼ିଆ ଅନୁବାଦ)
  • କୋଡ଼ିଏଟି ଗଳ୍ପ (ଜ୍ଞାନପୀଠମାଗାସେସେ ପୁରସ୍କାର ବିଜେତା ମହାଶ୍ୱେତା ଦେବୀଙ୍କ ‘ପଚାଶୋଟି ଗଳ୍ପ’ର ଓଡ଼ିଆ ଅନୁବାଦ)
  • ପେନ୍ ପୋର୍ଟ୍ରେଟ ଆଣ୍ଡ ଟ୍ରିବ୍ୟୁଟ୍ସ ବାଇ ଗାନ୍ଧିଜୀ’ର ଓଡ଼ିଆ ଅନୁବାଦ
  • ଜମି ଯେବେ ଜାଗିଉଠେ (କୃଷ୍ଣ ଚନ୍ଦରଙ୍କ ଉପନ୍ୟାସର ଓଡ଼ିଆ ଅନୁବାଦ)

ଶତପଥୀଙ୍କ ଉପରେ ହୋଇଥିବା କାମ ସମ୍ପାଦନା

ବହି ସମ୍ପାଦନା

ପୁରସ୍କାର ସମ୍ପାଦନା

ମୃତ୍ୟୁ ସମ୍ପାଦନା

୭୫ ବର୍ଷ ବୟସରେ ୨୦୦୬ ଅଗଷ୍ଟ ୪ ତାରିଖରେ ନନ୍ଦିନୀ ଦେବୀଙ୍କ ମୃତ୍ୟୁ ଘଟିଥିଲା ।[୧୩] ମୃତ୍ୟୁ ପୂର୍ବରୁ ସେ ସାମାନ୍ୟ ଅସୁସ୍ଥ ଥିଲେ। ହଠାତ‌ ସ୍ୱାସ୍ଥ୍ୟାବସ୍ଥରେ ପରିବର୍ତ୍ତନ ଯୋଗୁଁ ତାଙ୍କୁ ଭୁବନେଶ୍ୱରସ୍ଥିତ କ୍ୟାପିଟାଲ ହସ‌ପିଟାଲ‌ରେ ଭର୍ତ୍ତି କରାଯାଇଥିଲା । ସେଠାରେ ତାଙ୍କ ମୃତ୍ୟୁ ଘଟିଥିଲା ।

ଆଧାର ସମ୍ପାଦନା

  1. "Former Orissa CM dead". The Telegraph. Retrieved 5 August 2015.
  2. ସମ୍ବାଦ, ୪ ଅଗଷ୍ଟ ୨୦୦୬
  3. Tripathy, Jayashree Mishra. "Iron lady continues to inspire women folk". The Pioneer. Retrieved 14 January 2019.
  4. "Biography of Nandini Satpathy". Archived from the original on 2016-09-23. Retrieved 2017-03-19.
  5. ସମ୍ବାଦ, ୪ ଅଗଷ୍ଟ ୨୦୦୬
  6. "Ex-CM of Orissa Nandini Satpathy passes away". The Times of India. Bennett, Coleman & Co. Ltd. Retrieved 14 January 2019.
  7. "ସମ୍ବାଦ, ୪ ଅଗଷ୍ଟ ୨୦୦୬".
  8. "The 'Iron lady' of Orissa politics". news.outlookindia.com. 2012. Retrieved 2 July 2012. she was sworn in again as Chief Minister for a two-year period from 1974 till 1976
  9. "ସମ୍ବାଦ, ୪ ଅଗଷ୍ଟ ୨୦୦୬".
  10. "NANDINI SATPATHY (1931-2006)". STREESHAKTI. Retrieved 14 January 2019.
  11. "AKADEMI TRANSLATION PRIZES (1989-2015)". Sahitya Akademi. Retrieved 14 January 2019.
  12. "Nandini Satpathy". tribuneindia.com. Retrieved 14 January 2019.
  13. "CM unveils Nandini statue". The Telegraph. Retrieved 14 January 2019.

ଅଧିକ ତଥ୍ୟ ସମ୍ପାଦନା